Zouaven vormden ‘de vuist van de paus’
Pieter Janszoon Jong (1842-1867) uit Lutjebroek was één van de jonge Nederlandse katholieken, die in 1860 gehoor gaven aan een oproep van paus Pius IX om hem militair bij te staan. De ‘Reus van Lutjebroek’ trad toe tot het regiment Zuavi Pontifici (‘Zouaven van de Paus’). Hij sneuvelde in 1867 en in 1917 herdacht men de zouaaf in Lutjebroek met een beeld in de voorgevel van de parochiekerk van de Heilige Nicolaas, aan de naar hem vernoemde P.J. Jongstraat.
Als vorst van de Kerkelijke Staat (ruwweg Midden-Italië met als hoofdstad Rome) werd paus Pius IX in het midden van de 19de eeuw bedreigd door de Italiaanse nationalisten onder leiding van Garibaldi. In uiterste nood riep hij jonge katholieken op voor zijn leger. Wereldwijd meldden zich meer dan elfduizend man voor twee jaar; uit Nederland alleen al 3181.
West-Friese zouaven
West-Friesland leverde 130 jonge mannen uit 43 dorpen en steden. Ze meldden zich vooral in de winter, als er in de bedrijven geen werk was. Van die 130 kwamen er 95 uit oostelijk West-Friesland met concentraties in Medemblik (12), Grootebroek (11), Lutjebroek (8), Avenhorn (8) en Hoogkarspel (5).
Het reliëfbeeld van Pieter Jong tegen de rooms-katholieke Sint Nicolaaskerk van Lutjebroek. (Foto TM)
Alkmaar en directe omgeving leverden 24 zouaven. In bijna tien gevallen meldden zich twee broers uit één gezin, tweemaal zelfs drie. Met veel idealen, maar slecht voorbereid, trokken zij via Brussel naar Rome.
De meest bekende zouaaf was ongetwijfeld Pieter Janszoon Jong, een negentienjarige tuinderszoon uit Lutjebroek, een reus van een vent. Zijn volle neef Willem vergezelde hem. In een gevecht tegen de Garibaldisten bij Monte Libretti sneuvelde hij in 1867, na in zijn eentje veertien tegenstanders met de kolf van zijn geweer te hebben vermorzeld.
Na zijn dood stuurde men Pieter Jongs kepie naar zijn moeder in Lutjebroek, die deze aannam met de woorden: ‘Het spijt me dat ik geen ongehuwde zoon meer heb om in het leger van de paus te dienen’.
Beeld
Pieter kreeg in 1917 een beeld in de voorgevel van zijn parochiekerk met als opschrift: ‘De zaak des pausen is de zaak van God’. Zijn heldendaden werden de katholieke schooljeugd nog tot in de jaren vijftig ingeprent via een spannend leesboek. Hij en de andere zouaven behielden een ereplaats binnen de katholieke samenleving.
In Lutjebroek herinneren niet alleen het beeld van Pieter Jong en de naar hem vernoemde dorpsstraat aan de zouaven. Ook in de naam van de plaatselijke voetbalvereniging De Zouaven, opgericht in 1931, leven ze voort.
