Het Westfries Genootschap kent een groot aantal zogenaamde ruilleden. Dat zijn verenigingen en stichtingen met soortgelijke doelstellingen als het Westfries Genootschap. Zo'n ruillidmaatschap houdt in dat zo'n vereniging of stichting gratis lid is van onze vereniging en net als andere leden ons jaarboek, Het Vierkant en de nieuwsbrief krijgt. Omgekeerd krijgen wij ook gratis het jaarboek van de desbetreffende vereniging of stichting en eventuele nieuwsbrieven. Ook nodigen wij elkaar over en weer uit voor bijeenkomsten en tentoonstellingen die georganiseerd worden. In het bestuur van het Westfries Genootschap is de afspraak gemaakt dat elk bestuurslid ‘ambassadeur’ is van het Westfries Genootschap bij een of meer historische verenigingen in ons werkgebied. Dat betekent dat dit bestuurslid het eerste aanspreekpunt voor deze historische vereniging of stichting is en probeert belangrijke bijeenkomsten van deze vereniging of stichting te bezoeken. Als de ambassadeur verhinderd is, kan een ander bestuurslid in zijn of haar plaats gaan.
Jan Pierhagen, kleinzoon van de burgemeester, onthult het bord in de Burgemeester Pierhagenlaan in Opperdoes. (Foto Jan Smit)
In de afgelopen tijd mocht ik diverse bijeenkomsten bezoeken. In mijn eigen woonplaats Opperdoes werd op 12 april op initiatief van Stichting Historisch Opperdoes een bord met een toelichting op de naam van de Burgemeester Pierhagenlaan onthuld. Burgemeester Jan Pierhagen was de tiende burgemeester van Opperdoes. Hij vervulde deze functie van 15 maart 1940 tot en met 31 juli 1966. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog moest hij onderduiken. De heer Pierhagen was van 15 juli 1946 tot en met 29 april 1965 ook burgemeester van Twisk.
Boerderijmuseum De Bovenstreek in Oldebroek. (Foto Marijke Smit)
In Hauwert bezocht ik op 13 april de mini-tentoonstelling met foto's van de polders en de ruilverkaveling in en om Hauwert. Dit vanwege het feit dat het dit jaar veertig jaar geleden is dat er voor het eerst over de verkaveling de Vier Noorder Koggen werd gesproken. Een bekende tegenstander van de verkaveling was destijds de Hauwerter Jan Koster. In woord en geschrift (Westfriese verhalen en toneelstukken) liet hij van zich horen.
Veluwse klederdracht in een van de kamers van Boerderijmuseum De Bovenstreek. (Foto Marijke Smit)
Namens het Westfries Genootschap mocht ik gebruik maken van de uitnodiging van De Oudheidkundige Vereniging ‘Medenblick’ om op 19 april de opening van het nieuwe Medemblikker Stadsmuseum bij te wonen. In het stadsmuseum zijn diverse fraaie collecties te bewonderen. Een daarvan is de verzameling van badmeester Jan van der Heijden. Hij heeft uit het IJsselmeer een grote verzameling historische voorwerpen opgedoken zoals kruiken, flessen en materialen uit scheepswrakken.
Tegeltableau in een van de kamers van Boerderijmuseum De Bovenstreek. (Foto Marijke Smit)
Tijdens de opening van het stadsmuseum overhandigde archeologe Josje van Leeuwen aan burgemeester Streng van de gemeente Medemblik haar afstudeerscriptie met de titel ‘Middeleeuws Medemblik: een centrum in de periferie’. Zij inventariseerde en rubriceerde het archeologisch onderzoek naar wat zij omschrijft als een (vroeg) middeleeuwse handelsnederzetting en het oudste regionale centrum van Westfriesland in de periode 675-1289.
De herdershond drijft de schaapskudde van Elspeet in de schaapskooi. (Foto Jan Smit)
Mevrouw Triny Pijper-Nobel met de jonge herdershond. (Foto Jan Smit)
Archeologie staat volop in de belangstelling. Dit komt niet alleen door de activiteiten van Archeologie West-Friesland, een instelling die voor zeven gemeenten in oostelijk Westfriesland werkt, maar ook door het werk van amateur archeologen. Een van hen was de Medemblikker Martien Weel (1935-2011). Over zijn werk en alles wat hij gevonden heeft is een boek verschenen onder de titel ‘Goed Gevonden’. Het eerste exemplaar van het boek, dat geschreven is door zijn dochter Marleen Weel, werd door haar op 27 april in Kasteel Radboud overhandigd aan haar moeder Tiny Weel. Tegelijkertijd werd ook de tentoonstelling ‘Goed Gevonden’ met vondsten van Martien Weel geopend.
Op 22 april 2014 verlieten we onder leiding van de reiscommissie van het Westfries Genootschap onze mooie streek. Met een volle bus gingen we naar Oldebroek en Elspeet. In Oldebroek bezochten we Boerderijmuseum De Bovenstreek. Een prachtig museum dat alleen het boerenleven van vroeger wil laten zien. Het museum heeft een prachtige collectie Veluwse klederdrachten. We genoten daar van een lekkere lunch. 's Middags zagen we de schaapskudde van Elspeet. Hoewel de demonstratie van de vaardigheden van de herdershond maar kort duurde, was het bezoek aan de kudde en de schaapskooi toch leuk. Vooral de jonge hond die opgeleid moet worden tot herdershond, trok veel belangstelling. Na de koffie en de thee gingen we met een goed gevoel weer naar huis toe.
U ziet het: uit en thuis viel er in de afgelopen tijd weer veel te beleven. Maar er staat nog meer op stapel. Ik kijk al weer uit naar de voorjaarstreekmiddag op 17 mei in De Weere. Dan staat Ruilverkaveling De Gouw centraal. Komt u ook?
Jan Smit
Voorjaar in Westfriesland. Tulpen aan de Oosterboekelweg bij Lambertschaag met op de achtergrond De Weere. (Foto Jan Smit)
In de vorige aflevering van Uit en Thuis heb ik aandacht besteed aan de doelstellingen van het Westfries Genootschap en de samenwerking met andere organisaties met een soortgelijk doel als het Westfries Genootschap.
Het Poldermuseum in Andijk waar ook Saet & Cruyt gevestigd is. (Foto Dick Ham)
Op zaterdag 5 april 2014 werd de jaarlijkse commissiemiddag gehouden in Cultura in Andijk.
Aan deze bijeenkomst namen vertegenwoordigers van de besturen van het Westfries Genootschap en van de diverse commissies van het Westfries Genootschap en de met haar verbonden stichtingen en vereniging deel. Als voorbereiding op de bespreking hadden de aanwezigen het Beleidsplan 2014-2018 van het Westfries Genootschap ontvangen. In de discussie stonden twee vragen centraal. Als eerste de vraag of de huidige structuur van het Westfries Genootschap voor een ieder voldoende duidelijk is. De vereniging Westfries Genootschap heeft diverse commissies en werkt samen met een aantal zelfstandige stichtingen en met het Samenwerkingsverband Westfriese Kerken. Uit de discussie bleek dat er geen behoefte is aan het aanpassen van de huidige structuur en dat het niet nodig is om samenwerkingsovereenkomsten tussen het Westfries Genootschap en de diverse zelfstandige stichtingen te sluiten. Goede informatie over de structuur op de website en in publicaties naar buiten is voldoende. Ook werd weer eens benadrukt dat het belangrijk is elkaar goed op de hoogte te houden via uitwisseling van verslagen van bestuursvergaderingen en dat het goed is dat de besturen elkaar op gezette tijden ontmoeten en overleggen over belangrijke zaken. Onze samenwerking is goed en samen staan we sterk.
De gids van Saet & Cruyt geeft uitleg. Op de foto staan ook (van links naar rechts) Netty Zander, Petra Tromp en Lies Smit. (Foto Dick Ham)
Een tweede belangrijk punt van bespreking was de vraag hoe het Westfries Genootschap actief beleid kan voeren op verhoging van het aantal leden. In de afgelopen jaren is het aantal leden helaas geleidelijk gedaald. Ooit waren het er meer dan 3.000. Nu zijn er nog ruim 2.200 leden. Dit is gelukkig nog steeds een groot aantal, maar voor de continuïteit van de vereniging is het belangrijk dat de daling van het aantal leden tot staan wordt gebracht en omgebogen in een stijging. Diverse goede ideeën werden naar voren gebracht. Het bestuur van het Westfries Genootschap gaat nu kijken wat de mogelijkheden zijn om deze uit te voeren. Na de discussie over het beleidsplan kwam het nieuws van de aanwezige organisaties aan bod. Ik licht daar een ding uit. Stichting Westfriese Families viert dat het dit jaar zestig jaar geleden is dat de Commissie Genealogie van het Westfries Genootschap werd opgericht. Dit is de voorloper van de stichting. Wij hebben het bestuur van Stichting Westfriese Families met dit jubileum gefeliciteerd.
Een kijkje in Nationaal Museum Saet & Cruyt. (Foto Dick Ham)
Na afloop van het officiële gedeelte bezochten we Nationaal Museum Saet & Cruyt in Andijk, dat gevestigd is in het zelfde gebouw als het Poldermuseum. Door een ervaren gids werden we rondgeleid. Westfriesland heeft een rijke historie op het gebied van de zaadteelt en -handel. Veel internationale zaadbedrijven hebben in onze streek hun oorsprong. Daar mogen we trots op zijn.
Kees Kreuk plukt tulpen voor de leden van de Commissie Presentatie. (Foto Jan Smit)
Diny en Kees Kreuk aan het werk bij de bosmachine. (Foto Jan Smit)
De Commissie Presentatie van het Westfries Genootschap vergaderde op 18 maart 2014 ten huize van ons bestuurslid Kees Kreuk in Hoogkarspel. Samen met zijn vrouw Diny heeft hij een bloembollenbedrijf met de in Westfriesland veel voorkomende combinatie van kwekerij en broeierij. Een van de soorten die zij telen en broeien is de prachtige oranje tulp Prinses Irene. Voor de vergadering kregen de leden van de commissie een rondleiding in de kas. Tijdens onze vergadering bespraken wij onderwerpen zoals de voorbereidingen voor de Commissiemiddag, de uitreiking van de Auroraprijs, de zomeravondwandeling in Twisk op 20 juni 2014, de presentatie van het nieuwe jaarboek op 28 juni 2014, de lezing in Schagen op 12 oktober 2014 in het kader van de Maand van de Geschiedenis en de bijeenkomst voor de nieuwe leden op 16 november 2014. Na een plezierige vergadering gingen we met een prachtige, vers geplukte, bos tulpen naar huis.
Jan Smit
De Commissie Presentatie in de kas bij Kees en Diny Kreuk. Van links naar rechts: Hans van Kampen, Nan Beers, Kees Kreuk, Barbara Zweet-Donker, Jan Smit en Klaas Bant. (Foto Diny Kreuk)
Het Westfries Genootschap is een vereniging met een ambitieuze doelstelling. In de statuten wordt dit omschreven als: “het historisch, cultureel en landschappelijk aanzien van het werkgebied zoveel mogelijk voor het nageslacht te bewaren.” Dat is een behoorlijk zware opdracht die de vereniging en haar commissies niet alleen aan kunnen. In de statuten staat niet voor niets geschreven dat een van de manieren waarop de vereniging haar doel tracht te bereiken is het samenwerken en/of het onderhouden van betrekkingen met andere instellingen met een soortgelijk doel, in het bijzonder welke zijn ontstaan uit of opgericht door de vereniging “Historisch Genootschap Oud West-Friesland.” Een voorbeeld van een stichting die voortgekomen is uit onze vereniging is Stichting Projector. Deze stichting houdt zich kort samengevat bezig met het vastleggen, beschrijven, archiveren en zorgen voor een goede bewaring van beeld- en geluidmateriaal. Ook worden nieuwe opnames gemaakt, bijvoorbeeld foto's en video-opnamen van activiteiten van het Westfries Genootschap. Beeld- en geluidmateriaal zijn van onschatbare waarde voor de kennis van de historie.
Klaas Lageveen (links), Jaap Raat (midden) en Dick Ham (rechts) aan het werk in het Timmermansgildehuis. (Foto Jan Smit)
Op 25 februari nam ik een kijkje bij de “Werkgroep Inventarisatie en Documentatie” van de stichting. Op die dag waren Dick Bakker, Klaas Lageveen, Frans Leek, Dick Ham en Jaap Raat bezig met het inventariseren, beschrijven en digitaliseren van dia's, foto's en films.
Dick Bakker (links), Frans Leek ( midden) en Dick Ham (rechts) digitaliseren en beschrijven dia's. (Foto Jan Smit)
Het is niet alleen erg belangrijk vast te stellen welk materiaal er allemaal is, maar ook dat het op de juist wijze bewaard wordt en toegankelijk gemaakt wordt.
Het vaandel van de LTB Lutjebroek staat te pronk op de Westfriese Flora in Bovenkarspel. (Foto Marijke Smit)
Het Westfries Genootschap heeft een aantal jaren terug een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met het Samenwerkingsverband Westfriese Monumentale Kerken. Bij dit samenwerkingsverband zijn zestien kerken aangesloten. De besturen die verantwoordelijk zijn voor de diverse monumentale kerken hebben als hoofddoel het exploiteren en daardoor behouden van deze culturele erfgoederen. In deze tijd van bezuinigingen en kerksluitingen is dat van groot belang. Kerkgebouwen bepalen mede het silhouet van een dorp of stad en daarmee maken zij onderdeel uit van het landschap. Onlangs werd aan een van de deelnemers aan dit samenwerkingsverband, het Cultureel Centrum Pancratius in Oosterblokker, de Schipper-Oosterkerkprijs uitgereikt. De eenbeukige kerk in Oosterblokker dateert uit de zestiende eeuw, heeft een unieke houten dakconstructie en is gerestaureerd in 1985. De torenklok dateert uit 1601. Met de toekenning van de prijs beloont het bestuur van Stichting Oosterkerk het werk dat de grote groep bestuursleden en vrijwilligers verzet, niet alleen om het kerkgebouw in stand te houden, maar ook om het gebouw door middel van tal van activiteiten een plek in het dorpsleven te geven. Bij dezen wil ik het bestuur van Cultureel Centrum Pancratius van harte feliciteren.
Mooie schikking op de Westfriese Flora in Bovenkarspel. (Foto Marijke Smit)
Kent u de reclameleus van de vroegere Westfriese Flora nog? “De lente begint in Bovenkarspel.” Vanwege het 100-jarig bestaan van de Land- en Tuinbouworganisatie LTO in de gemeente Stedebroec en de viering van het feit dat Stede Broec 650 jaar geleden stadsrechten kreeg werd er eenmalig in het Vereenigingsgebouw in Bovenkarspel een mini Westfriese Flora gehouden. Het was een prachtig evenement. Niet alleen waren er veel mooie bloemen te bewonderen, maar er werden ook oude films vertoond.
Schapen met lammeren in het buurtschap Harderwijk bij De Weere. (Foto Jan Smit)
De natuur is uitzonderlijk vroeg dit jaar en de buitentemperatuur breekt het ene warmterecord na het andere. Onderweg in Westfriesland zag ik niet alleen de eerste lammeren, maar ook de eerste koeien in de wei en een prachtig veld met krokussen. Van al dat moois krijg ik een warm gevoel van binnen.
Jan Smit
Krokussen in Benningbroek. (Foto Jan Smit)
Op zaterdag 1 februari was de traditionele slotmiddag van de Commissie Kap en Dek van het Westfries Genootschap in de Ridder St. Joris in Berkhout. Na het welkomstwoord van de voorzitter van de commissie, Barbara Zweet-Donker, mocht ik als voorzitter van het Westfries Genootschap enige woorden tot de aanwezigen richten. Ik mocht de commissie complimenteren met en bedanken voor haar grote inzet in het afgelopen seizoen. De commissie organiseerde niet alleen goed bezochte cursussen, maar ook de publieksactiviteit Schatten uit de Kast in september 2013. Ik heb genoten van de presentatie van de kostuumcursus. De getoonde kostuums werden van deskundig commentaar voorzien door Dirkje Snijders die de kostuumcursus heeft gegeven. Mooi dat niet alleen de zondagse streekdracht getoond werd, maar ook ondergoed en kinderkleding. Bijzonder was het zwarte kostuum voor een amazone (vrouwelijke berijder van een paard). Ik hoop van harte dat degenen die voor het eerst een kostuum aan hadden dit nog vele malen zullen dragen, bijvoorbeeld op de Westfriezendag.
Sneeuwklokjes bij een boerderij in Twisk.
Tot nu toe hebben we een zachte winter. We weten nog niet wat Koning Winter nog voor ons in petto heeft, maar de natuur laat al weer tekenen van het naderende voorjaar zien. Begin februari zagen we al sneeuwklokjes, akonieten en krokussen. In Opperdoes werden op het land in de eerste week van februari al weer de eerste Opperdoezer Ronden gepoot. Dit is uitzonderlijk vroeg. Weliswaar wordt het land afgedekt met folie om de aardappelen te beschermen tegen de kou, maar toch! Ook door de midwinterflora's komen we al in de stemming van het naderende voorjaar. Zo was er in het weekend van 31 januari t/m 2 februari in De Goorn de jaarlijkse Westerkoggeflora en een open dag bij een tulpenbroeier en een loonwerker. Van 12 februari tot en met 16 februari werd in Venhuizen de Drieban Flora gehouden. De opening werd verricht door onze vice-voorzitter Maarten Dekker. In Westfriesland zijn veel tulpenkwekers en ‑broeiers gevestigd. Onze regio heeft een goede naam in dit vakgebied.
Deze koe bij een boerderij in Twisk wacht op het voorjaar.
Op de vergadering van het Algemeen Bestuur van 12 februari kwam weer een grote hoeveelheid onderwerpen aan bod. Een paar daarvan wil ik hier noemen. Het bestuur keurde de voorstellen van de commissie voor de ledenwerving goed en ook het voorstel van de commissie voor de viering van het negentigjarig bestaan om een fotowedstrijd te organiseren. De wedstrijd krijgt als thema ‘Dit vind ik typisch Westfries’.
Overzichtsfoto van de Drieban Flora in Venhuizen.
Op de Drieban Flora waren niet alleen tulpen in de perkjes te bewonderen, maar ook diverse bloemstukken.
Onlangs kregen wij het verheugende bericht dat een sponsor bereid is de kosten te betalen van het digitaliseren van alle tachtig jaarboeken die het Westfries Genootschap inmiddels heeft uitgegeven. Een prachtig verjaardagscadeau voor onze negentigjarige vereniging, waardoor een schat aan informatie ontsloten kan worden voor het grote publiek.
Penningmeester Peter Koopman (rechts) inspecteert samen met bouwkundig adviseur Rob Hetsen (links) de bovenverdieping van de woning Dal 3.
Het voorbereidende werk voor de verbouwing van de woning Dal 3 is inmiddels begonnen.
Veel dingen in het huis worden vernieuwd en opgeknapt. Ook dat geeft een voorjaarsgevoel.
Tekst en foto's: Jan Smit
Bestuurslid Joop Schouten (links) en penningmeester Peter Koopman (midden) samen met bouwkundig adviseur Rob Hetsen (rechts) op het dak van de woning Dal 3.
Voor wat betreft de activiteiten van het Westfries Genootschap was het na de medewerkersbijeenkomst op 18 december 2013 even een rustige periode. Maar dat duurde niet lang. Op 6 januari gaf de Commissie Kap en Dek de cursus Kap Zetten. Een belangrijke cursus, vooral voor de dames die voor het eerst het Westfriese kostuum gaan dragen. Maar ook nuttig voor mannen die bij deze cursus het nodige kunnen zien en leren. Om deze reden woonde ik de cursus ook bij. Ik hoop dat ik daardoor beter in staat ben om mijn vrouw Marijke te helpen als zij haar kap moet zetten. Velen van u weten hoe (in)spannend het soms is om de kap op te zetten en hoe veel tijd dat kost.
Barbara Zweet-Donker zet het zwarte ondermutsje op bij een cursiste.
Op dezelfde dag dat ik op het Timmermansgildehuis was voor de cursus, kreeg ik bezoek van Martin Menger van het Dagblad voor West-Friesland/ Enkhuizer Courant. Wij spraken over het succes van het Westfriesland Kwartet. Daar is inmiddels de tweede druk van gemaakt en het is weer volop verkrijgbaar bij het secretariaat. Tijdens zijn bezoek maakte Martin meteen een mooie foto van de deelnemers aan de cursus ten behoeve van de krant.
Lies Smit zet het witte kanten ondermutsje op bij een cursiste.
Het nieuwe jaar bracht ook droevige berichten zoals berichten van overlijden van trouwe leden. Ik wil hen op deze plaats niet allemaal noemen. Een uitzondering maak ik voor ons lid van verdienste Cornelis Suffridus Vis die op 25 december 2013 overleed en voor Henk Bindervoet die op 3 januari 2014 overleed. Henk heeft 26 jaar in de woning Dal 3 gewoond.
Hij was niet alleen onze huurder, maar hij hield ook een oogje in het zeil bij het Timmermansgildehuis en hij hielp ons als vrijwilliger. De tuin achter het huis was altijd een lust voor het oog. Wij zijn Henk veel dank verschuldigd.
Januari is ook de maand dat er veel vergaderingen en besprekingen plaats vinden. Samen met bestuurslid Joop Schouten en penningmeester Peter Koopman praatte ik met een deskundige over de aanpak van het groot onderhoud van de woning Dal 3. Het wordt een behoorlijk klus, maar het bestuur is van mening dat de woning de investering en alle inspanningen waard is.
Verder kwamen er ook al weer diverse commissies bij elkaar. Zelf was ik aanwezig bij de vergaderingen van de PR medewerkers, van de Commissie Presentatie en van de Commissie Organisatie en Educatie (Coe). De groep PR medewerkers bestaat uit een aantal vrijwilligers die de PR kraam met boeken, vlaggen, kwartetspellen en andere artikelen bemensen bij tal van activiteiten. Dit gaat om ‘eigen’ activiteiten zoals de streekmiddagen en de Westfriezendag, maar ook activiteiten van derden zoals de Landbouwtentoonstelling in Opmeer. In de Commissie Presentatie spraken we onder meer over de Commissiemiddag op 5 april, de toekenning van de Auroraprijs in 2014 en de lezingen in het najaar. De Commissie Coe is volop bezig met de voorbereidingen van de voorjaarsstreekmiddag in De Weere op 17 mei 2014 en de Westfriezendag in Schagen op 6 september 2014. Ook hadden we het in onze vergadering over educatie, bijvoorbeeld over de cursus Kennismaken met Westfriesland voor nieuwe gemeenteraadsleden. Deze willen we in oktober 2014 gaan geven.
Lies Smit vertelt over het oude gebruik om in de kap te blazen voor deze opgezet wordt. Dit om de boze geesten te verjagen.
Ik wil nog even met u teruggaan naar december 2013. Als abonnee van Skroivendevort kreeg ik het decembernummer met de post thuisgestuurd. Een bijzonder nummer, want het blad bestaat 25 jaar en het blad van december was nummer 100. Graag wil ik het bestuur van Stichting Creatief Westfries, de redactie, de ledenadministrateur van het blad en alle schrijvers feliciteren met dit jubileum. Vijfentwintig jaar lang hebben vele schrijvers ons in onze eigen streektaal laten genieten van ontroerende of humoristische ‘verhale en roime’. Siem de Haan heeft op bladzijde 1 van Skroivendevort van de eerste jaargang nummer 1 met zijn lied ‘Weerom Westfries’ treffend verwoord waarom we het Westfries in ere willen houden.
In een van de coupletten schrijft hij:
Want ik zou toch zo graag nag heêl lang nei vandaag
ja het liefst tot in lengte van jare
deuze taal van dut land, deuze zuivere briljant
as een roikdom, een erfdeêl beware!
Beter dan Siem de Haan kan ik het niet verwoorden.
Tekst en foto's: Jan Smit
Jan Smit voor de poort bij de steeg die naar het Timmermansgildehuis leidt. Rechts de woning Dal 3. Foto: Margreet de Reus.