Geschiedenis leeft
Op dit bescheiden poortje aan het Dal in Hoorn staan afbeeldingen van een schaaf, een beitel en een hamer. Daarnaast zijn enkele jaartallen te lezen en op het zwarte schot erboven het woord Westfries Genootschap. De gang achter het poortje leidt naar het 17de eeuwse Timmermansgildehuis. Hier kwamen de Hoornse timmerlieden van het Sint Jozefgilde bijeen.
Dit poortje aan het Dal in Hoorn biedt toegang tot het Timmersmansgildehuis, het onderkomen van het Westfries Genootschap. (Foto TM)
Werkplaats
Hun eerste vergadering vond plaats in 1631. Aan het begin van de 19de eeuw werden de gilden opgeheven. Tot in de 20ste eeuw was het gebouw echter nog als timmermanswerkplaats in gebruik. Sinds 1972 is dit het onderkomen van het Historisch Genootschap Oud West-Friesland oftewel het Westfries Genootschap: een historische vereniging voor heel West-Friesland.
Toentertijd een plaats waar beneden de proeven van toelating tot het gilde werden afgelegd en waar boven de gilderuimte was voor vergaderingen en bijeenkomsten. Nu is op de begane grond een kantoorruimte met een bibliotheek. Boven wordt nog steeds vergaderd en het is een plaats van samenkomst voor diverse groeperingen, die zich bezig houden met het vastleggen en uitdragen van het West-Friese erfgoed.
Het Historisch Genootschap Oud West-Friesland werd opgericht in 1924. Toen al waren de eerste bestuursleden ervan doordrongen dat er veel, in hun ogen té veel en té snel, teloor ging van de specifieke cultuur en de historie van het gebied. De doelstelling was het in ere houden en het beoefenen van alles wat op de geschiedenis van West-Friesland betrekking heeft. In 1926 kwam het eerste jaarboek uit met als titel West-Friesland Oud & Nieuw. Het bevatte verhalen en gedichten in het dialect en veel artikelen over historische onderwerpen. In 2008 zag het 75ste jaarboek het levenslicht.
Historie dichtbij
Het lokale erfgoed trekt de belangstelling van steeds meer mensen. Het is als met alles wat schaars wordt: pas dan groeit de interesse ervoor.
In vrijwel ieder West-Fries dorp en zeker in iedere stad is een historische stichting of vereniging actief. Hun doelstelling komt overeen met die van het Westfries Genootschap.
Ze publiceren een jaarboek of een kwartaalblad, doen onderzoek naar veldnamen of naar families, ze verzamelen foto's en soms beheren ze een klein museum of oudheidkamer. En hun ledental neemt toe. Wellicht door de globalisering (de wereld een dorp). Wie zal het zeggen? Maar de hang naar de geschiedenis van eigen dorp, straat of huis is groot.
De oudste historische vereniging in West-Friesland is Oud Hoorn, opgericht in 1917. De stichting Langedijker Verleden bestaat sinds 1987. Deze stichting beheert het museum 't Regthuis in Oudkarspel. Daar is een vaste collectie historische voorwerpen en foto's opgesteld en ieder jaar wordt er een wisseltentoon stellinggeorganiseerd. Een grote club is de Historische Vereniging Harenkarspel, die ruim duizend leden telt. Sinds enkele jaren heeft deze vereniging een eigen museum in het Van Blanckendaell park, een dierenpark, in Tuitjenhorn.
De dokter uit Spanbroek
Een man die veel heeft betekend voor de folklore en de historie van West-Friesland was G.C. van Balen Blanken (1852-1939). Een halve eeuw lang was hij huisarts in Spanbroek. Hij bezat een grote reputatie als medicus; van heinde en verre kwamen patiënten naar hem toe.
Daarnaast was Van Balen Blanken een goed organisator en een begaafd redenaar en hij had een ijzeren wilskracht. Hij was de oprichter en voorzitter van de kolfsociëteit De Vier Eenen in Spanbroek en voorzitter van de Nederlandsche Kolfbond. Ook nam hijin 1909 het initiatief om in Opmeer een Landbouwtentoonstelling te houden. Deze Landbouwshow, die plaats vindt op de eerste maandag van augustus, geniet nog altijd landelijke bekendheid.
Op 72-jarige leeftijd richtte Van Balen Blanken, samen met enkele anderen, het Historisch Genootschap Oud West-Friesland op. ‘Hij werd de ziel van het Genootschap en hij wijdde zich, na het beëindigen van zijn dokterspraktijk in 1926 nog dertien jaar, tot zijn levenseinde, met volle kracht aan de vereniging’ schrijft D. Brouwer in 1940 in het jaarboek van het Genootschap.
De huisarts uit Spanbroek was een pionier met liefde voor West-Friesland. Deze zin staat dan ook op de gedenkplaat die op 3 juli 2009 geplaatst werd op zijn grafzerk. Die zerk ligt op de algemene begraafplaats achter de hervormde kerk in Wognum.
