Westfries Genootschap Bibliotheek Bouwhistorie Creatief Westfries Geschiedschrijving Kap en Dek Landelijk Schoon Monumentale Kerken

Projector Reiscommissie Textieloverleg Vrienden Westfries Museum Westfriese Families Westfriese Molens

▲

Westfriese Monumentale Kerken » Pancratius (Oosterblokker)

Pancratius (Oosterblokker)

Oprichting:
De Stichting is opgericht op 20 juni 1984.

Doelstelling:
De Stichting Behoud Kerk Oosterblokker heeft tot doel om zonder winstoogmerk de instandhouding van de uit het einde van de 15e eeuw stammende Hervormde Pancratius Kerk te Oosterblokker.

Monument:
De kerk van de Stichting is erkend als rijksmonument. Vanuit de subsidieregelingen ontvangt de stichting bijdragen voor de instandhouding. Jaarlijks wordt de kerk geïnspecteerd door Monumentenwacht.

Werkzaamheden:
De noodzakelijke werkzaamheden worden door het bestuur opgedragen. Er vindt ondersteuning plaats bij het onderhoud door woningstichting Het Grootslag. De in de rapportages genoemde werkzaamheden worden uitgevoerd.

Middelen:
Om haar doelstelling te verwezenlijken verkrijgt de Stichting haar financiële middelen uit bijdragen van de gemeente Drechterland en van woningstichting Het Grootslag te Wervershoof. De Stichting krijgt ook gelden van donateurs, giften en uit nalatenschappen. Verder wordt de kerk verhuurd aan de Stichting Exploitatie kerk Oosterblokker. Deze stichting gebruikt de kerk, onder de naam Cultureel Centrum Pancratius (CCP), voor diverse sociale- en culturele activiteiten. De huurpenningen worden ook gebruikt voor dekking van de kosten van het onderhoud e.d.
Het beheer van het vermogen is in handen van de penningmeester, in samenspraak met het bestuur. De penningmeester zorgt voor het beheer van de middelen en de financiële overzichten. Voor de controle op de cijfers is een controlecommissie actief.

500 jaar Pancratius

Het gebouw “Pancratius”
Pancratius is een éénbeukige kruiskerk van meer dan 500 jaar oud. Uit de beginperiode is maar weinig bekend over de kerk, maar uit betrouwbare bronnen kan worden aangenomen dat de toren reeds uit het midden van de vijftiende eeuw dateert. De gebruikte materialen en de bouwnaden geven aan dat de kerk in drie perioden is gebouwd.
De toren is het oudst en dateert uit het midden van de vijftiende eeuw. Het schip dat om de toren is heen gebouwd, stamt uit de tweede helft van de 15de eeuw. Het transept en het koor stammen uit de eerste helft van de 16de eeuw.

Het was in de begintijd een rooms-katholieke kerk, toegewijd aan St. Pancratius. De kerk werd daarna eigendom van de Hervormde Gemeente Blokker. Uit de katholieke periode is binnen niets meer terug te vinden. Alle historische elemen-ten stammen van na de reformatie.

De bouwgeschiedenis
De Utrechtse Domrekeningen vermelden de kerk van Oosterblokker in West-Friesland sedert 1395. Er moet echter op deze plaats veel eerder een kerk gestaan hebben gezien de vele romaanse grafstenen. De eenvoudige toren van de kerk geeft aan dat zij uit het midden van de 15de eeuw stamt. Het schip van de kerk moet iets ouder zijn dan het dwarsschip en het koor, die samen een geheel vormen en gebouwd werden in het tweede kwart van de 16de eeuw.

Van voorgangers van deze kerk is in het gebouw vrijwel niets bekend. Alleen zijn in de kap van het schip eiken daksporen verwerkt met een duidelijke rechthoekige doorsnede, die afkomstig moeten zijn van een vermoedelijk 14de eeuws bouwwerk.

Nergens in de kerk is tufsteen verwerkt, hetgeen ondermeer wel het geval is aan de kerken van Zwaag, Wognum en Lambertschaag.
De kerk is jaren lang stukje bij beetje gerestaureerd en is nu één van de fraaiste voorbeelden van een Westfriese kruiskerk uit de vroege 16de eeuw. Waarbij ook de houten beelden onder aan de kap een kenmerkend element zijn van dit kerktype.

Tijdens de restauratie zijn weinig interessante bouwkundige bijzonderheden aan het licht gekomen. In het noordelijke dwarsschip kwam in de oostgevel een ingemetseld kettinganker te voorschijn, dat van de noordzijde af eerst in een gedeelte ijzer was uitgevoerd, maar naar het koor toe overging in eikenhout, in de vorm van een gekantrechte spar. Het ijzer had een uitgesmeed gedeelte, dat gespijkerd was op het hout.

De kap behoort een houten tongewelf te omvatten, maar tegen het gewelfhout bleek nooit een beschot bevestigd te zijn geweest. Er is geen spijkergat te vinden. Dit verschijnsel komt bij vele middeleeuwse kappen met houten tongewelf voor. Gewelfribben en trekbalken waren in de bouwtijd zachtrose gekleurd, ondanks het ontbrekende welfbeschot. Ook het verschijnsel van beschilderde gewelfribben zonder de aanwezigheid van beschot is meerdere malen aangetroffen in o.a. Alkmaar, H.Geestkapel = Waag.

Vernoemd naar Sanctus Pancratius
De kerk is vernoemd naar Sanctus Pancratius, een Romeins burger die zich tot het christendom bekeerde en werd onthoofd, op de leeftijd van 14 jaar (rond het jaar 304), om zijn geloof. Zijn naam is Griek en betekent letterlijk “the one that holds everything”.
Sinds 1969 wordt Sint Pancras afzonderlijk vereerd, nog steeds op 12 mei. Hij is, van oudsher, de tweede van de ijsheiligen.

Romaanse grafstenen
Tijdens de restauratie van de kerk werd onder de 19de eeuwse banken en de houten vloer in het schip een groot aantal zogenaamde sarcofaagdeksels en andere grafstenen van rode zandsteen gevonden. Vermoedelijk betreft het hier de grootste vondst van 12de eeuws materiaal, die in Nederland werd gedaan. Ze moeten afkomstig zijn uit een voorganger van de kerk, die vermoedelijk op een andere plaats stond.

Onbeschadigd is natuurlijk geen enkele steen gebleven, maar min of meer compleet zijn nog 15 stenen, waarvan de meeste trapeziumvormig zijn.

Ziende kap
De houten kap is “open”, geen betimmerd tongewelf. Het is een “ziende kap” Waarom de kap niet betimmerd is, is onbekend, maar hoogstwaarschijnlijk is het een financiële kwestie geweest. De hele kerk was – voor zo'n kleine gemeente als Oster blocker – al een prestige kwestie en eikenhout was ook in die tijd erg kostbaar. Gelukkig is de kap niet betimmerd, want dit is wat de kerk nu zo bijzonder maakt.

In de kap zijn daksporen verwerkt die afkomstig zijn van een eerdere kerk uit de 14e eeuw. In de 13e eeuw kwamen veel overstormingen voor en werken kerken gesloopt en elders weer opgebouwd.

Het is met recht het schip van de kerk, want als je omhoog kijkt, zie je de kiel en spanten van een schip.

Het orgel
Het orgel is gebouwd door Friedrich Leichel & Zn in 1895. Het orgel is onbespeelbaar, alleen de frontpijpen zijn nog aanwezig. Het overige pijpwerk ligt opgeslagen. Firma Flentrop heeft het front gerestaureerd.

Het uurwerk
Het uurwerk van de Pancratius heeft jaren stilgestaan, hoewel: de klok sloeg nog wel het halve en het hele uur, maar de nu prachtig gerestaureerde wijzers, liepen niet meer. Er waren onvoldoende financiële middelen. De Stichting tot Behoud Torenuurwerk, opgericht door o.a. voormalige instrumentmakers van de Hoogovens, heeft het uurwerk in 2012 onder handen genomen. Onderdelen zijn vervangen of nieuw gemaakt en alles draait en loopt momenteel als een zonnetje! Het gaat hierbij om een Eijsbouts torenuurwerk, vermoedelijk uit 1920 – dus nog niet zo oud – en verkeert in een redelijk goede staat. Het is later voorzien van een elektrische opwinding.

De luidklok
Niets duidt er op dat de luidklok van Pancratius ooit zijn plek verlaten heeft. Waarschijnlijk een van de weinigen, want kerkklokken waren vanwege het brons belangrijk materiaal voor het voeren van oorlog en werden tijdens de beide wereld-oorlogen in Duitsland massaal onder dwang ingevorderd. In de Eerste Wereld-oorlog werden de klokken daar willekeurig uit de kerktorens gehaald en op de klokkenkerkhoven ingezameld.

De Preekstoel
Een bezienswaardigheid is ongetwijfeld de preekstoel die met wapens van overheidslichamen is versierd. De vijf zichtbare vlakken op de zeshoekige “ton” dragen elk een kunstig gesneden wapen.

Te beginnen met de deur treft men achtereenvolgens de wapens aan van Holland, Oranje, de Stede Westwoude, West-Friesland en Drechterland. Het wapen van Stede Westwoude, waartoe Oosterblokker behoorde, is kennelijk zo geplaatst dat het in het oog loopt, namelijk vlak onder de lessenaar van de predikant.

De onderste stijl van de trapleuning van de preekstoel draagt een losstaand eikenhouten leeuwtje dat in zijn klauwen ook het wapen van Stede Westwoude draagt. Datzelfde wapen zien wij opnieuw terug bij het bekijken van de voorzangers-lessenaar die opklapbaar aan het fraaie doophek is bevestigd.

De drie vogels in het wapen wijzen op de samenvoeging in 1414 van de dorpen Westwoud, Ooster- en Westerblokker. De preekstoel draagt het jaar 1661 en de fraaie koperen doopboog op het doophek is van 1645.

Pancratius anno nú

Van kerk tot sociaal cultureel centrum

De kerk als cultureel centrum
De Stichting Behoud Kerk Oosterblokker is opgericht om de kerk van Oosterblokker in stand te houden. In de jaren tachtig werd de kerk gerestaureerd. Sinds 1989 doet dit monumentale gebouw dienst als multifunctioneel, sociaal-cultureel centrum onder de naam Cultureel Centrum Pancratius. Het gebouw is rolstoelvriendelijk.
De bovenverdieping is toegankelijk met de trap (traplift aanwezig). Verschillende verenigingen en instellingen zijn in het centrum actief en daarnaast wordt er een diversiteit aan evenementen georganiseerd.

Cultureel Centrum Pancratius
Een speciale culturele commissie van vrijwilligers houdt zich bezig met het plannen en uitvoeren van evenementen. Ze worden tijdens de uitvoering ondersteund door tientallen vrijwilligers die het centrum rijk is om te helpen met uiteenlopende werkzaamheden.

Bestuur
Het bestuur van de stichting bestaat uit louter vrijwilligers. In het bestuur zijn de gemeente Drechterland en de woningstichting Het Grootslag vertegenwoordigd. Voor hun werk krijgt het bestuur geen vergoeding. Gemaakte onkosten kunnen worden gedeclareerd.

Onze activiteiten
Onze website informeert u over de historie van de kerk van Oosterblokker, de activiteiten van de Stichting Beheer- en Exploitatie Kerk Oosterblokker, de activiteiten en mogelijkheden van het Cultureel Centrum Pancratius en informatie over donateurs, fondswerving en onze vrijwilligers.
Bij Cultureel Centrum Pancratius bent u van harte welkom voor verschillende evenementen zoals beurzen, exposities, shows, workshops en meer. Het prachtige gebouw biedt vele mogelijkheden; u kunt aan activiteiten deelnemen, maar u kunt ook zelf activiteiten organiseren. Bovendien kunnen er dagelijks terugkerende lessen en andere activiteiten worden verzorgd.

Verhuur
Ook het bedrijven en professionals kunnen gebruik maken van het multifunctionele gebouw. Het beschikt over diverse ruimtes die verhuurd kunnen worden voor uiteen- lopende zaken, zoals conferenties, vergaderingen, exposities en concerten. Allemaal in een schitterende ambiance. De diverse ruimtes zijn naar wens is in te delen. Van kleine vergaderingen tot conferenties in de grootste ruimte “Het schip” geschikt voor zo'n 270 personen. En, omdat het centrum gebruik kan maken van vrijwilligers is alles voor een vriendelijke prijs. Ook wat betreft de catering, koffie, thee, lunch of diner, staan vrijwilligers klaar om het allemaal mogelijk te maken.

Faciliteiten
Professionele apparatuur zoals een beamer met scherm, flip-over, geluidsinstallatie en internet is allemaal beschikbaar. Het gebouw is rolstoelvriendelijk. De bovenverdieping is toegankelijk met de trap (traplift aanwezig).

Contact
U bent natuurlijk welkom om vrijbljvend een kijkje te komen nemen.
Bel 0229 261 613 b.g.g. 06 270 767 02 en we maken een afspraak.

Cultureel Centrum Pancratius
Oosterblokker 98
1696 BK Oosterblokker
Telefoon: 0229-26 16 13
Mobiel: 06-27 07 67 02
Website: www.ccp.nu
E-mail: info@ccp.nu

 

---

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.