Geschiedschrijving » Westfries Biografisch Woordenboek (WBW)

Koning, Simon (1906-?)

Een veldwachter in het verzet

Simon Koning werd geboren te Bovenkarspel op 26 juni 1906 als zoon van Pieter Koning, tuinder, en Maria Visser. Hij trouwde op 30 mei 1933 met Maria Adriana Jong uit Lutjebroek. Zij gingen in Bovenkarspel wonen. Het gezin Koning-Jong kreeg in de loop van de tijd acht kinderen, van wie er vier op jonge leeftijd overleden.

Aanstelling als veldwachter
Aanvankelijk werkte hij bij zijn vader op de tuin. De opbrengst was echter te weinig om twee gezinnen daarvan te onderhouden. Vandaar dat hij ’s avonds voor particulieren sloten ging uitbaggeren. Intussen volgde hij een opleiding voor politiebeambte. In 1940 kreeg hij zijn aanstelling als veldwachter te Spanbroek. Het gezin woonde toen in een gedeelte van het gemeentehuis. Intussen was op 10 mei de Tweede Wereldoorlog begonnen. ‘Politie Koning’ raakte betrokken bij het verzet. Het begon met hulp aan onderduikers en met het verlenen van hand- en spandiensten aan het verzet, o.a. bij de ‘droppings’.

Arrestatie
Om te voorkomen dat de Duitsers het leegstaande huis van de ondergedoken burgemeester Keizer zouden gaan gebruiken verhuisde ‘politie Koning’ met zijn gezin naar dit huis. Op 24 augustus 1944 werd hij daar door mannen van de ‘Sicherheitsdienst’ gearresteerd en meegenomen, vrouw en kinderen in onwetendheid achterlatend. ‘Vader moest mee om iets uit te leggen’, kreeg dochter Jeanne van haar moeder te horen. Maar het was duidelijk dat er verraad in het spel was. Zijn vrouw waarschuwde iemand van het distributiekantoor en diezelfde avond werd er thuis een gele envelop van onder de dakpannen door de ‘ondergrondse’ weggehaald. De envelop bevatte, zoals na de oorlog bekend werd, alle namen en adressen van personen die in de gemeente ondergedoken waren. Drie dagen na zijn arrestatie werd er door ‘onbekenden’ huiszoeking gedaan. De gele envelop werd niet gevonden! Van enkele heren van het distributiekantoor die ook gearresteerd waren en naar de gevangenis te Scheveningen waren overgebracht, maar na een paar dagen weer vrijgelaten, werd door het thuisfront vernomen dat zij daar ‘politie Koning’ bij ‘het luchten’ hadden gezien.

Van de aardbodem verdwenen
‘Politie Koning’ was dus overgebracht naar de strafgevangenis te Scheveningen, bijgenaamd het ‘Oranjehotel’. Sindsdien is er nooit meer iets van hem vernomen en lijkt hij van de aardbodem verdwenen. Wel duidelijk is geworden dat, als ‘politie Koning’ zijn mond had opengedaan er heel wat meer namen later op het verzetsmonument hadden kunnen worden bijgeschreven.
Toen in 1995, vijftig jaar na de oorlog, de archieven werden ontsloten, is er onderzoek gedaan wat er met Simon Koning is gebeurd, o.a. door zijn dochter Marth. Helaas kon niets worden teruggevonden, alle sporen liepen dood. Nu het DNA-onderzoek mogelijk is geworden hebben zijn dochters en zoon Piet wangslijm afgestaan aan diverse instanties, o.a. aan de Oorlogsgravenstichting. Tot nu toe zonder resultaat.

Erkenning
Dank zij de stichting Historisch Spanbroek-Opmeer heeft Simon Koning alsnog erkenning gekregen voor zijn verzetswerk. Op 4 september 2014 werd hem postuum het Mobilisatie-oorlogskruis uitgereikt. Familieleden namen de onderscheiding in ontvangst.

Burgemeester Nijpels van de gemeente Opmeer memoreerde bij die gelegenheid dat veldwachter Koning zijn leven en dat van zijn gezin in de waagschaal had gesteld. ‘Hij koos voor de rol die hem uiteindelijk fataal zou worden en is daarmee een toonbeeld voor hen die zich inzetten voor behoud van de democratie’. Directeur Generaal Sander Gaastra van het ministerie van Justitie die de onderscheiding aan dochter Koos uitreikte, verwees naar het oorlogskruis. “Daarop staat ‘den vaderland getrouwe’. Hij stond op tegen onrecht en heeft alles opzij gezet om het land te dienen. Zeventig jaar geleden is lang maar nooit te laat. Zijn dapperheid is een troost voor de familie.”
Daarna begaven de familieleden en genodigden zich naar het oorlogsmonument aan de Hertog Willemweg waar de namen van alle oorlogsslachtoffers staan opgeschreven. Politie en marechaussee vormden een erehaag en werd er een krans gelegd. Ook klonk de Last Post, gevolgd door een minuut stilte.

Bronnen:
Toespraak, gehouden door Jeanne Weel-Koning op 4 september 2014.
Coen van de Luytgaarden, Simon Koning ‘den vaderland getrouwe’. Postuum eerbetoon aan Spanbroeker die zijn rug rechtte, in: Noordhollands Dagblad, Dagblad voor West-Friesland, 5 september 2014.
Martin Menger, ‘Veldwachter in het verzet’, artikel in het Noordhollands Dagblad, Dagblad voor West-Friesland, 5 september 2014.

Gegevens aangeleverd door: Jeanne Weel-Koning te Grootebroek en bewerkt door: Jaap Raat te Heiloo (2014).

West-Friesland
Oud & Nieuw (2000)
André Volten uit Andijk (1925)

Stukkies uit Skroivendevort
2020 (nummer 3)

Westfrieslandspel
Dialectvraag

West-Frieslands
Oud & Nieuw (1974)
Maarten Oortwijn