Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2017 » Nummer 3 » Pagina 4-9

Verenigingsnieuws

Eerste jaarboek voor Theo en Ans Spil

Op zaterdag 1 juli is in bakkerijmuseum De Oude Bakkerij in Medemblik het eerste exemplaar van het 84e jaarboek West-Friesland Oud & Nieuw uitgereikt aan Theo Spil en Ans Spil-de Boer. Na de koffie, met een speciaal voor deze gelegenheid door Theo gebakken koekje in de vorm van een boek, was het tijd voor het officiële gedeelte van de bijeenkomst.
In zijn openingswoord ging voorzitter Jan Smit in op de geschiedenis van het museum. Het initiatief daarvoor is in 1982 genomen door Theo en Ans Spil. Destijds hadden zij een grote collectie bakkersvoorwerpen in huis, waaronder veel spullen afkomstig van bakker Cees de Boer, de vader van Ans. Van veel Westfriese bakkers is hier iets terug te vinden.
Behalve over de geschiedenis van het bakkersvak vertelt het museum veel over de geschiedenis van Westfriesland. En er zijn niet alleen spullen te bekijken, maar er wordt ook nog echt gebakken en met de hand bonbons gemaakt. Het museum heeft in de loop der jaren al meerdere prijzen gekregen en is het drie keer verkozen tot het leukste kinder- en familiemuseum van Nederland. Dit jaar is het verkozen tot het beste uitje van Noord-Holland. Jaarlijks ontvangt het museum zo'n 50.000 bezoekers.
Na de opening overhandigde de voorzitter het eerste jaarboek aan Theo en Ans Spil. Zij hebben te kennen gegeven dat zij een stapje terug gaan doen.
In het nieuwe jaarboek van het Westfries Genootschap staat een prachtig artikel geschreven door Theo, met ondersteuning van zijn dochter Marga. Theo had speciaal voor de bijeenkomst verschillende soorten brood gebakken, waaronder krentenmikken, spouwers, schootjes en handjes samen. Aan de hand van deze voorbeelden vertelde hij het een en ander over brood en de geschiedenis daarvan.
Ans haalde in haar dankwoord herinneringen op aan haar vader, bakker Cees de Boer, ‘de president van de Republiek Wadway’. Nadat penningmeester Peter Koopman Ans een grote bos bloemen had overhandigd en de voorzitter producent Frenk Dieke, vormgever Marc Elsendoorn en de redactiecommissie had bedankt voor hun inzet, werd de bijeenkomst beëindigd. Na afloop was er gelegenheid om een kijkje te nemen in het museum en om in de winkel producten te kopen die in het museum vervaardigd worden.

Van links naar rechts: Jan Smit, Ans Spil en Theo Spil na de uitreiking van het eerste exemplaar van het nieuwe jaarboek. (foto Frans Leek, Stichting Projector)

Kasteel Radboud na 500 jaar opnieuw belegerd

Op 24 juni 1517 vertrok een vloot van tientallen schepen, met onder meer dat van Grote Pier, vanuit Friesland richting het gewest Holland. De Zwarte Hoop, een leger van ruim 6000 huursoldaten, stak de Zuiderzee over, klaar om het belangrijke gewest van de zo gehate Karel V aan te vallen. Na landing bij Wervershoof op de ochtend van 25 juni 1517 ving een grootschalige roof- en plundertocht aan in Westfriesland. Na de verwoesting van Medemblik, waarbij alleen de kerktoren en het kasteel bleven staan, trokken de troepen richting Opperdoes en Twisk. Deze dorpen trof hetzelfde lot. In Midwoud wist de pastoor net de aanval op zijn dorp af te kopen. Over de Zwaagdijk trokken de troepen langs Hoorn richting Alkmaar. Het Westfries Genootschap, het Westfries Archief en historicus Mark Raat hadden samen een aantal activiteiten georganiseerd die werden gehouden op zaterdag 24 en zondag 25 juni. Deze activiteiten kregen veel aandacht van de schrijvende pers, niet alleen in Westfriesland, maar ook in Friesland.
De eerste activiteit van het Grote Pier-weekend was een fietstocht op zaterdag, waarbij de deelnemers een deel van de route fietsten die de Zwarte Hoop in 1517 ook volgde. Helaas viel door het slechte weer de deelname erg tegen.
's Avonds werden in de goed gevulde Ridderzaal van kasteel Radboud drie boeiende lezingen gegeven. Sprekers waren Hans Mol, Ben Dijkhuis en Mark Raat. Op zaterdag 24 en zondag 25 juni kon het in groten getale aanwezige publiek genieten van een middeleeuws festijn, met als hoogtepunt de belegering van kasteel Radboud door de Zwarte Hoop.
Na de ontscheping van het vijandige leger ontstond een gevecht om het kasteel. Middeleeuws wapentuig, kanonschoten, rondvliegende pijlen en rook maakten het tot een spannende gebeurtenis. Gelukkig hield de verdediging van het kasteel onder leiding van slotvoogd Joost van Buren stand en werd de strijd beëindigd. Wethouder Harry Nederpelt van de gemeente Medemblik was blij dat de strijdende partijen deze keer uiteindelijk vredig uit elkaar gingen en hij keek uit naar de hopelijk nog dit jaar plaatsvindende verzoening tussen Friezen en Westfriezen.

Van links naar rechts: slotvoogd Joost van Buren, wethouder Harry Nederpelt, Grote Pier en een Friese strijder. (foto Jan Smit)

Luchtfoto's beschikbaar

In de jaren zestig van de vorige eeuw zijn er in opdracht van het ministerie van Landbouw en Visserij luchtopnames gemaakt van ruilverkavelingsgebied De Gouw. De foto's zijn afgedrukt in zwart-wit en hebben een formaat van 1 meter bij 1 meter.
Het zijn interessante beelden van vóór de meeste dorpsuitbreidingen.
Deze foto's bevinden zich op het secretariaat. Het Westfries Genootschap gaat ze uitlenen aan elke historische vereniging die ze wil gebruiken. Het zijn twaalf foto's. Op de website www.westfriesgenootschap.nl kunt u zien welke dorpen op welke foto staan.

Zomeravondwandeling ondanks de regen geslaagd

Op vrijdag 30 juni hielden de commissie Kap en Dek van het Westfries Genootschap en de gidsengroep Twisk van het Nut in samenwerking met de vereniging In 't Pak een zomeravondwandeling in Twisk. De ontvangst vond plaats in de kerk van de Protestantse Gemeente Thomas. De kerk was goed gevuld met deelnemers, vrijwilligers en publiek. In zijn openingswoord stond voorzitter Jan Smit er bij stil dat we er in onze tijd graag op uit trekken om verre landen te verkennen en kennis te maken met andere culturen, maar dat het ook belangrijk is om iets van de eigen omgeving en cultuurhistorie te weten. Deze gelegenheid was daarvoor uitermate geschikt.
Hierna vertelde Gerian Helder over de Westfriese streekdracht. Marita Schoonheijm en Harry Sijm lieten de daagse dracht zien en Fred en Lies Smit de zondagse dracht. Aansluitend vertelde Jan Vrugt het verhaal van Grote Pier, waarbij hij inging op de gebeurtenissen in Twisk toen de Zwarte Hoop daar op zijn strooptocht in 1517 arriveerde. Volgens de overlevering kregen de Twiskers toen hun bijnaam Gladoren, nadat soldaten van de Zwarte Hoop bij enkele Twiskers de oorschelpen hadden afgehakt.
Onder leiding van zeven gidsen gingen evenzoveel groepen wandelaars op pad om het dorp te verkennen. Jammer genoeg bleef het vanaf dat moment de hele avond regenen. In de Doopsgezinde kerk vertelde ds. Bart Santema over Grote Pier, Maarten Luther en Menno Simons. In deze kerk werden vervolgens onder orgelbegeleiding religieuze liederen gezongen met Westfriese teksten.
Op vijf andere plaatsen vertelden dames en heren in streekdracht over hun kleding en hun sieraden. Op de zevende locatie werd op humoristische wijze het bezoek van de Zwarte Hoop aan Twisk verbeeld. Grote Pier werd gespeeld door Hylke Nauta, een echte Fries. De beroemde zin die iemand Grote Pier na moest zeggen om vast te stellen of hij vriend of vijand van de Friezen was (Bûter, brea en griene tsis, hwa dat net sizze kin is gjin rjuchte Fries) kwam bij de Grote Pier van 2017 vloeiend uit zijn mond.
Na de wandeling kwam iedereen terug in de kerk van de protestantse gemeente. Het Groot Twisker Koor zong eerst het door Nel van Laren-Zwuup gemaakte lied ‘Dut is 't land’ en daarna een ode aan Twisk. Dit optreden werd besloten met een toegift. Onder het genot van een hapje en een drankje werd na het bedanken van Grote Pier de avond beëindigd. Uit de vele positieve reacties bleek dat de regen wel vervelend was, maar geen spelbreker.

De Twiskers in onderhandeling met Grote Pier. (foto Jan Smit)

Eerste Toonbeeld Westfries vraagt om een vervolg

Op zondag 11 juni vond in Zorgcafé 't Koetje in Zandwerven voor het eerst ‘Toonbeeld Westfries’ plaats. Westfriese kunstenaars, aangesloten bij de Expositiekring Beeldende Kunst Opmeer, en ‘skroivers’ van Stichting Creatief Westfries werden op deze manier bij elkaar gebracht. Het initiatief voor dit evenement kwam van Guido van Meerbeek. Samen met Susan Groot-Dekker van de expositiekring, Jaap Meester van Stichting Creatief Westfries en Jan Smit namens het Westfries Genootschap nam Guido zitting in de werkgroep die het idee verder heeft uitgewerkt.
Op de website van de expositiekring waren afbeeldingen van veertig schilderijen geplaatst waaruit de schrijvers een keuze konden maken. Vervolgens is door een onafhankelijke commissie een keuze gemaakt van combinaties van schilderijen en bijbehorende Westfriese teksten. Uiteindelijk zijn twaalf schilderijen (onder meer een drieluik) en achttien teksten uitgezocht. Sommige schilderijen bleken een inspiratiebron voor meerdere schrijvers. Enkele schilders en schrijvers kwamen meerdere keren aan bod.
De presentaties werden afgewisseld met muziek, verzorgd door leerlingen van de voormalige Muziek- en Dansschool Opmeer en hun docenten Elma Nowak en Nico van Diemen.
Aan het eind van de middag trad gitarist Barney Willemse uit Sijbekarspel op. Het was een mooie middag waarbij het publiek genoot van de prachtige schilderijen en de bijpassende en vaak verrassende Westfriese teksten. Ook de muzikale optredens vielen in de smaak. De vele positieve reacties op deze eerste editie van ‘Toonbeeld Westfries’ zijn voor de werkgroep een stimulans om te werken aan een volgende editie.

Martha Bakker vertelt haar verhaal bij het schilderij ‘Schijfeggen’ van Gerard Tesselaar. (foto Jan Smit)

Koolschuur in Opperdoes

In Opperdoes staat een aantal goed bewaard gebleven koolschuren. De Bouwhistorische Commissie legt enkele van die schuren, ofwel koolboeten, vast door middel van foto's, tekeningen en verhalen. Bijvoorbeeld de koolboet op het adres Nieuweweg 27.

Het huis met deze koolschuur is in 1930 gezet door tuinder Jan Meurs. In 1972 kocht het echtpaar Mart en Alie Gielink-Kee het pand van de weduwe Griet Meurs-Mantel. Anno 2017 wonen zij nog steeds in dit huis.
Aan de wegkant is nu een garagedeur in de schuur. Oorspronkelijk waren hier dubbele deuren. Van de stoep bij de sloot tot aan deze deuren liep een smalspoor. De kool werd per schuit aangevoerd en gelost op een lorrie die reed tot in de schuur.
In het midden van de schuur staan houten hekken (rekken). De kool lag opgestapeld op de aarden vloer, er was een verhoogde plank in het midden die diende als looppad. Een stevige houten trap voert naar de verdieping. Meteen rechts is de aardappelkamer, een afgescheiden ruimte met een kachel erin. Daar werden de pootaardappelen bewaard. Ook op de benedenverdieping kon een kachel staan om de kool uit de vorst te houden. Achter de schuur tot aan de sloot ligt een bouwtje van vijftig roeden. Natuurlijk worden daar Opperdoezer Ronden geteeld.

Creatief Westfries

Droevig nuws
Net dat dut Vierkant drukt worre most, hoorde we dat ôze skroifster, meziekbegeloidster, bestuurs- en redactielid Anja Zander overleden is. Met de mook bai de skroivers van Hoogwoud begonnen, heb Anja deernei veul in 't heur vertrouwde Westfries skreven.
As redactielid van Skroivendevort kwam heur kennis van 't dialect goed nei voren.
In oôs bestuur werd onder Anja's toezicht 'n liedjesbundel maakt, dee ze mee in de overleggroep ‘Dialecte In Noord-Holland’, regelde ôze optredens in 't Slot in Skagen bai 10 donderdag-middege, en was oôze verteugenwoordigster in 't overleg bai de Skager Folklore.
Ze was betrokken bai alle meziekspelle uitvoerd in Abbekerk.
Maar heur groôste passie was en bleef vooral om bai optredens van de skroifgroepe te speulen op mook of piano. Ze haalde nág meer uit de skroivers deur de cursus ‘woisies make’ op te zetten. Zô konne skroivers ‘ n melodie geve an hullie roime.
Anja was veulzoidig, ‘n echte doener, maar had altoid oug, oor en hart voor mense.
We benne dankbaar voor alle vrôlijke nôte die Anja an de optredens gaf.
Wat zalle we Anja misse!

Skroivers komme bai mekaar
Alle maande komme oôze skroivers bai mekaar in de vier skroifgroepe. Deer leite ze den an mekaar hore wat ovve ze skreven hewwe. Die stukkies, roime en liedjes kenne terecht komme in 't kwartaalblad Skroivendevort. De skroivers gebruike hullie werk vezelf ok bai optredes.
Ien keer in 't jaar komme alle skroivers bai mekaar voor een feistelijke sloteivend in Wadway. Ok ‘beginners’ krogge deer ‘n podium. Meistens hewwe we deer ‘n optreden bai van Westfiese artieste. Dut jaar trad Bert van Baar voor oôs op.

Kloin klassie, nuwe skroivers
As je denke dat je ok skroive lere wulle, den kè je je anmelde voor 't kloine klassie van Ina Broekhuizen. Belle of maile nei Dilly Koetsier 0228-561712 of bonsol@quicknet.nl.
Bai genog anmeldings start Ina weer in 't nuwe jaar. Bè je ‘slaagd’, den kè je bai 'n skroifgroep komme.

Effies klesse
Dat begint weer in oktober: op de woenesdegochend in 't Timmermansgildehuis in Hoorn, van tien tot twaalf. In 'n groepie met mekaar klesse in 't Westfries. Met twei mense van Creatief Westfries d'r bai, hè je een pracht ochend en je lere een zoôt! Wul je je oigen taaltje baihouwe, meld je den an bai Dilly Koetsier: 0228-561712 of mail: bonsol@quicknet.nl.

Diny Kreuk-Breed, bestuurslid Creatief Westfries

Westfriese stukkies voor 't jaarboek van 2018

Westfriesland

Westfriesland, land van luchte,
land van regen, land van wind,
land van doike, môlens, stolpe,
land deur menigien bemind.

Westfriesland, land van werkers,
werkers maakte hier 't land,
al die doike en die sloôtjes,
met 't skoppie, met de hand.

Westfriesland, land van mense,
mense die me mekaar verstaan,
in dat hêle mooie taâltje,
dat vezelf nooit mag vergaan.

Westfriesland, land van eêuwe,
land dat ik zô graag verkies,
land een beetje oigenzinnig,
bloif jij altoid maar Westfries.

Tom Wester

Wie stuurt een mooi stukkie in?

Beste mense,

Hierboven in 't roimpie is al duidelijk hoe mooi Westfriesland en 't Westfries is en dat wulle we graag an iederien wete leite. Dat deerom komme we weer met de vraag of julle oôs helpe kenne an mooie verhale, roimpies, limmericks of meer van zuks. Wai benne alweer met 't jaarboek van 't Westfries Genoôtskip voor ankommend jaar an de gang. Dat deervan ziene we graag dat julle oôs bloid make met stukkies in oôs prachtige Westfries.
Iederien ken wat insture en je magge skroive weerover je maar wulle. Meskien gaat 't over gebruike of gewoôntes of 't leven van alledag, want we hewwe gien thema voor 2018.
Je kenne 't tot end december insture, deernei gane we uitzoeke welke we in 't jaarboek van 2018 plaase. We hope dat d'r weer bar veul mooie stukkies tussen zitte zelle, zôdat ok are mense 't Westfries niet vergete en bloid lezen bloive, genietend van oôze mooie taal.

Opsture per e-mail nei: westertom@hetnet.nl.
Of opsture met de post nei: Tom Wester, Obdammerdijk 1 1713 RA Obdam.

Alvast bedankt en de groete van Tom Wester.

Kroniek van
West-Friesland
April 1982

Westfries Biografisch Woordenboek
Lee, Steef van der
((1910-1993)

West-Friese boeken
Stolphoevereeks

Westfries Biografisch Woordenboek
Dell, Aaf
(1893-1975)