Meubels in West-Friesland, Deel 3

Kunsthistoricus Harold D.E. Bos bespreekt een meubel afkomstig uit West-Friesland.

De gortla

Veel etenswaren, peulvruchten en granen zoals gort, werden vroeger in droge vorm bewaard. In West-Friesland tonen boedellijsten aan dat in veel boerderijen wel een exemplaar aanwezig was. De gortla is een functioneel en decoratief kastje en daarom tot vandaag veel bewaard als handig bergmeubel. Hij staat op vier pootjes waarvan de voorste twee gebogen zijn, daarboven twee deurtjes. Het deel daarboven loopt bovenaan schuin en is afgesloten door een klep. Onder de klep bevindt zich een rij diepe vakken om gedroogde waren te bewaren. De gebruikte houtsoort is meestal vuren of grenenhout, dat van oudsher is ‘gehout’. Dit is een beschildering met lijnolieverf in een bruine houtimitatie van wortelnoten of oranje/rood mahoniehout. De spaarzame decoraties op het meubel zijn ‘Classicistische’ ruiten, rozetten en strakke lijsten of meer decoratieve ‘Biedermeier’ ornamenten en gebogen lijsten. De periode van vervaardiging loopt van eind 18e tot tweede helft 19e eeuw.

Gortla, ca. 1830-40 (Foto: Netty Zander)

De gortla op de foto dateert uit ca. 1830/40 en is afkomstig van boerderij ‘De Hoop’ aan de Grote Sloot te Keinsmerbrug. Bestuurslid Netty Zander van het genootschap vertelt daarover: ‘In de kindertijd van mijn moeder Anna Zander-Bakker stond de gortla boven de paardenstal. Zij had er destijds speelgoed in. Volgens mijn moeder stond de gortla er altijd al. Dus ik weet niet hoeveel generaties. Mijn opa heette Volkert Bakker getrouwd met Anna Jacoba Kistemaker. Mijn overgrootvader was Arie Bakker, getrouwd met Antje Kater. De boerderij is sinds ongeveer 1838 bewoond door de familie Bakker, bij het huwelijk van Jan Bakker en Antje Schenk.
De gortla is meerdere keren overgeschilderd. De te traceren oude verflagen zijn binnenin: crème, koegang- of stalblauw en ossenbloedrood. Op de buitenzijde onder meer groen/blauw ‘Westfries Groen’, zwart, donkergroen. De gortla is in 2004 aan de buitenzijde oker geschilderd, de binnenkant ossenbloedrood’.

Volgende keer wordt het ‘Vader- en moederkastje’ besproken. Heeft u een exemplaar met een interessant verhaal, geef dit dan door aan het secretariaat.

Andere afleveringen van 'Meubels in West-Friesland':
'11/1 | '11/2 | '11/3 | '12/1 | '12/2 | '12/3 | '13/1 | '13/2 | '13/3 | '14/1

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

135. Als je zo af en toe wat aan dat werk doet, kom je er nooit mee klaar, je moet 't loif er an leggen (flink aanpakken, intensief werken).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.