Uit de Pronkkamer (deel 6)

Kunsthistoricus Harold D.E. Bos, bespreekt een voorwerp uit de pronkkamer.

Wat lag er op de vloer.

'In de voorkamer drie vloermatjes', aldus de boedelbeschrijving opgemaakt op 8 november 1815 door notaris Alberta Hoos te Zijpe. Ook in West-Friesland werd na een overlijden een boedellijst opgemaakt door de notaris, geassisteerd door zijn klerk. Deze lijsten waren bedoeld om de successie te bepalen, de nalatenschap te verdelen onder de erven of ten behoeve van een openbare verkoop. Helaas worden vloerkleden op boedellijsten weinig vermeld. Vond men ze niet de moeite van het vermelden waard, was men het vergeten of ze waren versleten? Meer voor de hand liggend is dat er veelal geen kleden op de vloer lagen. Zeker in het 'Vorest', de pronkkamer in de 17e en 18e eeuw. De vloer was van brede eiken delen of bedekt met geglazuurde gele, oranje en groene plavuizen, in de 19e eeuw ook wel doffe grijze tegels. Veel talrijker waren echter de houten vloeren. Soms blank geschuurd en in de zomertijd met witzand bestrooit, versierd met fraaie patronen. Vloerplanken werden ook wel geschilderd in een hout imitatiepatroon of met een wikkeldoek, soms met blote voeten, in de natte verf 'gemarmerd'.
Uit 19e eeuwse boedelbeschrijvingen blijkt, als vloerkleden wel vermeld worden, niets over het type en materiaal van kleden. De boedellijst van de familie Schuijtemaker op 'Mijn Genoegen' in Grosthuizen vermeldt in de 'Westelijke voorkamer' (de pronkkamer) 'een kleed, karpet en vijf kleedjes'.
In de woonkamer: 'een vloerkleed, karpet en acht kleedjes' en in de 'tweede pronkkamer' (de zaadkamer): 'een kleed, karpet en drie kleedjes.

Karpetten werden onder andere van koehaar geweven. Deze sterke tapijten hadden een gestreept patroon. Zoals in de boerderij uit Zuid-Scharwoude die helaas na verplaatsing naar het Openluchtmuseum in Arnhem is verbrand. Vloerkleden gevlochten van bies, de zogenoemde 'Biezenmat' en afkomstig uit Genemuiden en omgeving, kwamen veelvuldig voor. Zo lag in de pronkkamer uit 1870 van de familie Tessel aan de Burg in De Goorn, onder de tafel een 'Genemuidermat'. Uit overlevering weten we dat in de pronkkamer van 'Ruimzicht' in Nieuwe Niedorp, bewoond door de familie Kriller, rond 1900 nog 'Sisaltapijt' lag. In het begin van de 20e eeuw werd dit vervangen door 'een wollen vast tapijt met een beige fond en roze rozen'. Vloerkleden van wol. zoals de machinaal vervaardigde 'Smyrna tapijten' en Deventer tapijten, dateren uit de tweede helft van de 19e eeuw. De Deventer tapijten uit die tijd kunnen heel bont en fel van kleur zijn vanwege de gebruikte synthetische Anilinekleuren die toen in productie en mode kwamen. Vaste vloerbedekking bestond nog niet. Wilde men de gehele vloer bedekken, dan werden er losse banen aaneengenaaid. Veel schilderijen van interieurs getuigen van de Hollandse zuinigheid waarbij het mooie vloerkleed (dit kan ook een groot oosters tapijt zijn) deels ter bescherming bedekt is door een gestreept koeharen karpet, een z.g. 'morskleed'.

Weet u nog wat er op de vloer lag in de pronkkamer bij uw voorouders? Graag uw reactie onder vermelding van 'pronkkamer' naar het secretariaat van het Genootschap.

Andere afleveringen van 'Uit de Pronkkamer':
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

265. Voor de kerstdagen kochten we 'n pondje volvette meshanger (jonge, vette kaas, die aan 't mes blijft hangen).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2022 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.