Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2001 » Nummer 2 » Pagina 9-10

Hooibroei: West-Friesland of Westfriesland?

West-Friesland of Westfriesland? Met of zonder koppelstreepje, dat is de inzet van een oplaaiende discussie. 't Vierkant wakkert het vuurtje aan in de nieuwe rubriek Hooibroei, waarin meningen botsen.

Van oudsher wordt onze regio aangeduid als West-Friesland. De schrijfwijze 'Westfriesland' raakt de laatste jaren steeds meer in zwang. Het waterschap noemt zich Westfriesland. De discussie over de juiste schrijfwijze beperkt zich niet tot eigennamen. Ook de spelling van bijvoeglijke naamwoorden ligt onder vuur. Westfriese pret of West-Friese pret? De officiële regel is helder en is voor één uitleg vatbaar: West-Friese. 'Westfriese' is in 1994 veranderd in West-Friese. Dat is gebeurd met de officiële herziening van de Neder-landse taal. Vele West-Friezen voelen echter zich Westfriezen en geen West-Friezen. Naar hun idee wekt dat koppelstreepje de schijn dat ze onderdeel uitmaken van een groter geheel. Van de moderne schrijfwijze willen zij daarom niets weten. Kennelijk voelen deze West-Friezen zich in West-Friesland veilig als Westfriezen in Westfriesland. Eén met elkaar, in de luwte van de Westfriese Omringdijk.

Historie
Om te beginnen: waar komt de naam West-Friesland vandaan? In de periode na de Romeinse tijd, na het jaar 500, maakte West-Friesland deel uit van het grondgebied der Friezen. Dat strekte zich uit van het Zwin in Zeeuws-Vlaanderen tot aan de monding van de Wezer in Duitsland. West-Friesland was door een groot veenkussen verbonden met het huidige Westerlauwers Friesland.
Vanaf het einde van de twaalfde eeuw teisterde de zee herhaalde malen de kop van het huidige Noord-Holland. De veengronden tussen West-Friesland en Friesland werden weggeslagen. De ontstane waterscheiding tussen West-Friesland en overig Friesland, het meer Flevo, werd geleidelijk aan groter. Tot een brede watervlakte was ontstaan, de Zuiderzee.
Hierdoor raakte West-Friesland definitief los van Friesland.
De naam West-Friesland heeft door de eeuwen heen een variërend gebied gedekt. Ruim voor het jaar 1.000 werd met West-Friesland het westelijk deel der Lage Landen bedoeld, dat zich uitstrekte van het Vlie tot het Zwin. Het huidige West-Friesland werd voorheen aangeduid als Westflinge. Dit betekent: land ten westen van het Vlie. Met Westflinge werd een gouw of graafschap aangeduid binnen een groter West-Fries verband. De streek die we nu kennen als West-Friesland komt overeen met het gebied van de toenmalige gouw Westflinge.

Meningen
Joop van Diepen uit Oosterblokker, bestuurslid van het Westfries Genootschap, gruwt van de nieuwe spelling. „Ik kies voor de schrijfwijze Westfriesland, Westfries, Westfriese en Westfriezin, en wel om de volgende redenen:
• De bedrijven in onze regio ervaren dat elders in het land West-Friesland vaak als een deel van Friesland wordt beschouwd. Bij 'Westfriesland' is dit effect minder.
• Het accent op de tweede lettergreep geeft aan dat niet zozeer het westelijke gedeelte van Friesland wordt bedoeld, maar dat we te maken hebben met een eigenheid.
• Deze eigenheid kan ook worden vertaald in eigenzinnigheid. Een eigenschap die ons, Westfriezen, moet aanspreken. Laten wij ons voorschrijven wat een of ander Groen Boekje - mijns inziens ten onrechte - zegt?
• De officiële schrijfwijze suggereert enige verbondenheid met Friesland. Persoonlijk mis ik iedere affiniteit, op taalkundig, cultureel of ander terrein met dat gebied”

Altijd al zo
Piet Boon, medewerker van de Archiefdienst Westfriese Gemeenten, is voorstander van handhaving van het koppelstreepje. „Deze keuze is gevoelsmatig. Daar ligt geen uitgebreide beargumentering aan ten grondslag. Het is eigenlijk altijd zo geschreven, als West-Friesland. Dat organisaties en bedrijven zich aanduiden als 'Westfriesland' is hun goed recht.” „Geeft het streepje verwarring met het oosten van Friesland? Ik zie geen verwarring. Oost-Friesland bestaat niet. Het noord-westelijk deel van Duitsland heet Ostfriesland. En de geografische eigennaam Oost-Friesland als het oostelijke deel van Friesland bestaat niet. De naam West-Friesland dateert uit het Friese verleden van onze streek. De huidige provincie Friesland gold als het centrale deel van dit gebied. Met ten westen daarvan West-Friesland. Ik zie dus geen reden om de schrijfwijze te veranderen.”

Docente Nederlands
A. Hupkens is docente Nederlands aan het Atlas College, lokatie Copernicus te Hoorn. Zij stelt: „In de nieuwe spelling is voor het spellen van aardrijkskundige namen de volgende regel vastgesteld:
Wanneer gecombineerde aardrijkskundige eigennamen waarin het eerste deel een bepaling is bij het tweede, bijvoeglijk worden gebruikt, dan behouden ze het koppelteken. Bijvoorbeeld: West-Friesland wordt West-Friese. Daarnaast is het zo dat aardrijkskundige namen en daarvan afgeleide woorden een hoofdletter krijgen. In samenstellingen is er tevens sprake van een koppelteken.”

Keuze 't Vierkant
De redactie van 't Vierkant hanteert de officiële schrijfwijze. Dus West-Friesland en West-Friese vreugde. Dat is voor iedereen helder. Eveneens volgens de officiële regels laat 't Vierkant eigennamen ongemoeid

Bibliografie van
West-Friesland
1999

Westfries Biografisch Woordenboek
Foreest, Agatha van
(1733-1801)

Vierkant 2013
Nummer 3 (Oktober)

West-Friesland
toen en nu
5.2 De eeuwenoude sluizen van Schardam