Waarderingskaart voor stolpen

Op 2 november 2016 verscheen er in het Noordhollands Dagblad een artikel van Martin Menger onder de titel ‘Inhaalslag rond historie van de stolp’. Dieuwertje Duijn, werkzaam bij Archeologie West-Friesland, luidde de noodklok over de snelle achteruitgang van de stolpen. Van deze typisch Noord-Hollandse boerderijen verdwijnen er ongeveer dertig per jaar door allerhande oorzaken zoals sloop na gebrek aan voldoende onderhoud, brand, stadsuitbreiding, aanleg van bedrijventerreinen en wegenaanleg. Van de naar schatting 10.000 vooroorlogse stolpen zijn er nu nog ongeveer 5.000 over. In veel gevallen ontbreekt provinciale of gemeentelijke bescherming.

Stolp De Beukenhof in Sijbekarspel. (Foto Jan Smit)

De noodkreet van Dieuwertje leidde tot een samenwerking van het Westfries Genootschap met Erfgoedvereniging Bond Heemschut en de Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp en enkele andere organisaties. Dit onder de noemer ‘Red de Stolp’.
Er werden activiteiten georganiseerd gericht op bewustwording van eigenaren, publiek, historische verenigingen, ambtenaren en politiek. Er kwam een meldpunt voor bedreigde stolpen en er werd een petitie opgesteld die online door het publiek kon worden ondertekend.
In de petitie werd het belang van de stolp voor het Noord-Hollandse landschap onderstreept en werd de provinciale en lokale politiek opgeroepen tot het volgende:
- maatregelen te nemen om de stolpen beter te beschermen en te redden.
- budget beschikbaar te stellen om stolpeneigenaren in het behoud, restauratie en herbestemming van hun stolp te ondersteunen.
- er voor te zorgen dat de dominantie van de stolpen in het open Noord-Hollandse landschap planologisch gewaarborgd wordt.

Stolp aan de Dorpsstraat in Abbekerk. (Foto Jan Smit)

De petitie werd op de Grote Stolpendag op 28 juni 2018 in Venhuizen aangeboden aan Tom Buijtendorp en Nico Papineau Salm, beiden lid van Provinciale Staten.
Gedeputeerde Jack van der Hoek was tijdens deze dag ook aanwezig. Hij zei onder meer dat de stolpboerderij mede bepalend is voor de identiteit van Noord-Holland en dat het provinciaal belang verder gaat dan de 500 al beschermde stolpen. Ook de 4.500 niet beschermde stolpen in hun samenhang zijn volgens hem karakteristiek voor het Noord-Hollandse landschap. Tevens vertelde Van der Hoek dat de provincie probeert om een drempel op te werpen tegen de voortgaande sloop van niet beschermde stolpen en zoekt naar mogelijkheden voor behoud van stolpen door middel van herbestemming.

Stolpen in Eenigenburg. (Foto Jan Smit)

In 2019 trad na de verkiezingen voor Provinciale Staten een nieuw College van Gedeputeerde Staten aan. Op 17 januari 2020 hadden Elsa Gorter en Christian Pfeiffer van Heemschut en ondergetekende als voorzitter van het Westfries Genootschap een gesprek met Zita Pels, de toen pas aangetreden gedeputeerde, die onder andere cultuur en erfgoed in haar portefeuille heeft en met beleidsambtenaar Ernst van der Kleij.

Op bezoek bij gedeputeerde Zita Pels. Van links naar rechts Christian Pfeiffer, Elsa Gorter en Jan Smit. (Foto Provincie Noord-Holland)

Door de gedeputeerde werd aangegeven dat het nieuwe college voortgaat op de door het vorige college ingeslagen weg. Alvorens er nieuw beleid geformuleerd kan worden met betrekking tot bescherming, herstel en herbestemming van stolpen, moet er een provinciale Stolpenwaarderingskaart komen. Alle stolpen in de provincie moeten geïnventariseerd en gewaardeerd worden. De opdracht voor dit project is verleend aan Mooi Noord-Holland.
Deze organisatie zal gebruik maken van de grote hoeveelheid kennis en informatie die aanwezig is bij stolpenliefhebbers, stolpeneigenaren, overheden en erfgoedorganisaties.

Stolp Land en Veelust Zwaagdijk-Oost. (Foto Jan Smit)

Het project moet leiden tot een digitale stolpenwaarderingskaart, een digitaal bestand met informatie in woord en beeld over de stolpen en een onderzoeksrapport, alsmede tot beleidsadviezen, waarbij rekening wordt gehouden wordt met de nieuwe Omgevingswet.
Laten we hopen dat dit alles resulteert in een effectief beleid gericht op daadwerkelijke bescherming van de stolpen op een zodanige manier dat alle belanghebbenden zich kunnen vinden.

Jan Smit