Veel te zien en te horen tijdens excursie bij Dekker Chrysanten in Hensbroek

Als het enigszins kan, proberen we tijdens de Westfriezendag of een voorjaarstreekmiddag als onderdeel van het programma een bezoek te brengen aan een bedrijf. Het wordt echter steeds moeilijker om dit te organiseren. Bedrijven zijn op zaterdag geheel of gedeeltelijk gesloten of ontvangen vanwege veiligheids-, hygiëne of concurrentieoverwegingen liever geen bezoekers. Tijdens de opening van Sow tot Grow in Enkhuizen sprak ik met de directeur van Dekker Chrysanten in Hensbroek. Hij vertelde mij dat zijn bedrijf open staat voor de ontvangst van kleinere groepen op een doordeweekse dag. Dat was niet aan dovemans oren gericht. Op 13 en 22 maart werden we op het bedrijf enthousiast ontvangen en rondgeleid door Renata Wit-Obdam.

De kas met moederplanten. (Foto Jan Smit)

De familie Dekker (P. Dekker en Zonen) bouwde in 1959 in Heerhugowaard de eerste kas. Toen werden daar tomaten in geteeld. In 1962 begon het bedrijf met de teelt van chrysanten. De bloemenkas van 1.150 vierkante meter was een onderdeel van het bedrijf dat op dat moment 6.150 vierkant meter glas omvatte. De chrysant komt oorspronkelijk uit China en is van nature een ‘korte dag plant’ die pas begint te bloeien na 21 juni. Het bijzondere van de teelt in de kas is, dat er daarin jaarrond chrysanten geteeld kunnen worden. Dit komt doordat het in de kas kunstmatig donker gemaakt kan worden met verduisteringsschermen.

Stekjes op de bewortelingsafdeling. (Foto Jan Smit)

Vandaag de dag doet Dekker Chrysanten veel meer dan alleen chrysanten voor verkoop op de veiling telen. Het is een toonaangevend bedrijf op het gebied van de veredeling en vermeerdering van chrysanten met een marktaandeel in Nederland van ongeveer 25%. Het bedrijf heeft in de loop der jaren een patent op een groot aantal commerciële rassen verworven.
Dekker Chrysanten is vanaf 1971 gevestigd in Hensbroek. Wereldwijd heeft het ruim 1.200 medewerkers, waarvan 125 In Nederland. Er zijn drie vermeerderingsbedrijven in Tanzania, een verkoopkantoor in Zuid-Afrika alsmede een test- en productielocatie in Columbia.
In Nederland vindt het veredelen plaats. Dit is een tijdrovend werk dat veel geduld vraagt.

De kas met diverse kruisingen. (Foto Jan Smit)

Bestaande rassen worden met elkaar gekruist in de hoop nieuwe rassen te kunnen ontwikkelen. Belangrijke selectiecriteria zijn vorm, kleur, teelteigenschappen en houdbaarheid. Het gevolg is dat er per jaar slechts een paar kruisingen geschikt worden gevonden om verder te ontwikkelen. Een bekend door Dekker Chrysanten ontwikkeld ras is de Madiba, vernoemd naar Nobelprijswinnaar Nelson Mandela.
Het kruisen (veredelen) gaat door middel van het overbrengen van stuifmeel van de ene soort op de stamper van de andere. Het zaad dat zo ontstaat, draagt eigenschappen van beide oorspronkelijke soorten. Nadat dit zaad gezaaid is, worden de plant en de bloemen die deze plant heeft nauwkeurig bestudeerd. Als dat er goed uitziet worden van deze nieuwe plant stekjes gemaakt en deze worden weer opgeplant. Eerst in kleine getale in potten, daarna met grotere hoeveelheden in de kas. Pas na enkele jaren wordt duidelijk of een kruising de moeite waard is. Nadat patent aangevraagd is kan deze als nieuwe soort op de markt worden gebracht.

Renata Wit-Obdam (met witte blouse) geeft uitleg over de chrysantenteelt. (Foto Jan Smit)

Zoals hierboven al aangegeven is er bij chrysanten sprake van vegetatieve vermeerdering. De stekproductie voor de klanten vindt plaats in Tanzania. De moederplanten die in Nederland zijn ontwikkeld worden in Tanzania gebruikt voor de vermeerdering. Stekken komen uit de oksel van een afgetopte plant. Per dag komen er uit Tanzania ongeveer 1.000.000 stekken in dozen per vliegtuig naar Nederland. In Nederland worden deze stekken die dan nog geen wortels hebben, opgeplant op trays en na de beworteling afgeleverd aan de klanten. Dat opplanten gebeurt automatisch met een door Dekker zelf ontwikkelde steksteekmachine. De stekkenproductie vereist een strakke planning vanaf het moment van steken tot het afleveren bij de klant. Klanten ontvangen op de afgesproken dag en tijd de afgesproken hoeveelheden stekken.

Snijchrysanten voor verkoop op de veiling. (Foto Jan Smit)

In Hensbroek bevinden zich naast de kassen ook het kantoor, het laboratorium, koelcellen en de expeditie. Voor al het vervoer over de weg wordt gebruik gemaakt van eigen vrachtauto's.
In Hensbroek worden ook chrysanten (alleen snijbloemen) voor verkoop op de veiling geteeld. Zo wordt ook voeling gehouden met de praktijk van de teelt.
Behalve het veredelen en vermeerderen is ook het op de markt brengen van nieuwe en bestaande soorten een belangrijk aandachtspunt van het bedrijf. Daarom worden vanuit Hensbroek dozen met van vorm en kleur verschillende soorten chrysanten erin verstuurd naar verkopers van bloemen, zodat zij kunnen zien welke soorten er aanslaan bij de consument. Voor het verzenden worden mooie dozen gebruikt die maar een keer gebruikt worden. Voor de levering aan de veiling wordt meermalig fust (kartonnen dozen) gebruikt.

Een kijkje bij de bosmachine. (Foto Jan Smit)

Alles bij elkaar gaven de excursies een goed beeld van de hele keten van de chrysantenteelt, van onderzoek en kruising via vermeerdering naar productie en verkoop.
Mooi dat zo'n toonaangevend Westfries bedrijf de geïnteresseerde leden van het Westfries Genootschap een kijkje in de keuken gunde.

Jan Smit

Al het vervoer vindt plaats met eigen vrachtwagens. (Foto Jan Smit)