Stolpen in de Purmer

Ik schrijf deze aflevering van Uit en Thuis in augustus. Het is vakantietijd, de meeste activiteiten van het Westfries Genootschap beginnen weer in september en het secretariaat is gesloten. Toch is er in deze tijd voor liefhebbers van kunst en cultuur genoeg te beleven.

De dakconstructie van Schouwzicht. (Foto Jan Smit)

Veel musea zijn open en Schagen staat weer tien weken achter elkaar in het teken van de Westfriese folklore. Ook is het de moeite waard om in deze tijd van het jaar door Westfriesland te wandelen en te fietsen en daarbij te genieten van het landschap.

Een bijzonder beeld: een oldtimer van een bezoeker, geparkeerd bij Schouwzicht op het bedrijventerrein Baanstee-Noord. (Foto Jan Smit)

Niet iedereen blijft thuis. Velen trekken er op uit. Ik wil nog even terugkijken op een door Boerderijenstichting Vrienden van de Stolp op 29 april van dit jaar georganiseerde stolpenexcursie in de Purmer. Voor de excursies van deze stichting is altijd veel belangstelling. Donateurs die nog nooit mee geweest zijn, krijgen daarom als eerste de kans om mee te gaan. Omdat ik nog niet zo lang donateur ben, hoorde ik dit jaar tot de gelukkigen.

Schapen op het erf van Oosterweg E1. (Foto Jan Smit)

In 1622 is begonnen met het droogmalen van de Purmer, het water dat lag tussen Purmerend, de Zeevang en Waterland. Het aanzicht van de polder veranderde in de afgelopen decennia behoorlijk door het oprukken van de stad Purmerend. Industrie en woningbouw vonden en vinden een plek in deze mooie polder. Gelukkig is nog niet alles volgebouwd en zijn er nog steeds veel agrarische activiteiten in dit gebied.

Voorzijde stolp Oosterweg E1 met topgevel, gootlijsten met lofwerk en de voor de Purmer kenmerkende dubbele tuindeuren. (Foto Jan Smit)

De eerste stolpen werden aan de buitendijken gebouwd. Toen de grond van de nieuwe droogmakerij voldoende ingeklonken was, werd er ook in de polder gebouwd. Er staan nu nog 71 stolpen, waarvan sommige bedreigd worden omdat het gebied waar ze staan een niet-agrarische bestemming heeft gekregen. Drie stolpen zullen gesloopt worden vanwege de aanleg van het bedrijventerrein Baanstee-Noord, tenzij het lukt er een bedrijfsmatige bestemming voor te vinden. Wij bezochten een van deze drie stolpen, de stolp Schouwzicht op de kruising van de Westerweg en de Kwadijkerweg, een rijksmonument uit 1722. Deze is momenteel eigendom van de gemeente Purmerend en wordt anti-kraak bewoond. Ondanks dat de constructie nog goed schijnt te zijn, bood de stolp een troosteloze aanblik. Aan de buitenkant is te zien dat er de laatste jaren te kort aan onderhoud is gedaan. Bovendien komt een stolp op een industrieterrein niet echt tot zijn recht.

Een kijkje op de ‘dars’ van de stolp Oosterweg M17. (Foto Jan Smit)

In de buurt van de Oosterweg tussen Edam en Monnickendam is nog veel van het oorspronkelijke polderlandschap bewaard gebleven. Aan die weg bezochten we drie stolpen: een stolp uit 1873, in gebruik als woning met daarbij een schapenhouderij, de grote dubbele woonstolp Hoeve Abcoude (huidige vorm van 1888) en ten slotte een woonstolp met daarbij een veehouderij.

Koeien in de stal op het erf van Oosterweg M17. (Foto Jan Smit)

Ik vond het een mooie en leerzame dag. Dankzij de kennis en het enthousiasme van veel stolpenkenners en de eigenaren en bewoners van de stolpen is mijn kennis van deze bouwwerken verrijkt. We moeten de stolpen die er nog in Noord-Holland zijn koesteren en dankbaar zijn dat er nog steeds mensen zijn die tijd, energie en geld steken in het onderhoud en behoud daarvan. De Purmer leert ons ook dat aandacht voor het gebouw alleen niet voldoende is. Ook het erf en de omgeving van de stolp vragen onze aandacht. Dat is in Westfriesland niet anders.

De stolp ‘Uit en Thuis’ in de Purmer. (Foto Jan Smit)

In de Purmer kwam ik ook nog een verrassing tegen. Onderweg naar de Oosterweg zag ik een stolp staan met de naam ‘Uit en Thuis’. Het kon niet missen: deze moest ik even op de foto zetten.

Jan Smit

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

723. Ik hou niet van z'n konkelefóesies (smoesjes; overdreven beleefdheid, mooipraterij).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.