Vier eeuwen terug in de tijd

De maand oktober is de maand van de geschiedenis. Ook dit jaar is er een groot aanbod van interessante lezingen.

Het pand waar Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders is gevestigd. (Foto Jan Smit)

Op zondag 4 oktober werd in De Brink in Obdam de Najaarsfamiliedag van de Stichting Westfriese Families gehouden. Sociologe Monica Commandeur vertelde over het ontstaan van de familienaam Commandeur. In 1615 voeren vanuit de haven van Hoorn vier schepen naar Spitsbergen om op walvisvaart te gaan. Elk schip had een commandeur. Dat is een gezagvoerder op zee met een complexe coördinatietaak. De gezagvoerders van deze vier schepen kregen in 1615 ook de naam Commandeur.
Monica Commandeur heeft zich verdiept in de geschiedenis van de familie en ontdekte dat de Commandeurs oorspronkelijk veehouders waren. Als bijbaan deden ze aan scheepsvervoer. De kennis van het vak werd van vader op zoon doorgegeven. En zo raakten ze betrokken bij turftransport, ossendrift en de walvisvaart.
Ik heb genoten van de verhalen van Dick Commandeur, auteur van het boek ‘De naam is… Commandeur’. De bijeenkomst was druk bezocht. Voorzitter Harold Bos van de stichting constateerde in zijn openingswoord dat genealogen zich niet alleen op de digitale snelweg begeven, maar gelukkig ook hechten aan goede sociale contacten.

Herinnering aan de restauratie van het pand. (Foto Jan Smit)

Veel belangstelling is er ook voor de lezingen die het Westfries Genootschap in samenwerking met de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders op 18 en 25 oktober heeft georganiseerd. De bijeenkomsten worden in het onderkomen van de stichting gehouden. Ik was bij de eerste bijeenkomst op 18 oktober en ik hoop ook bij de tweede op 25 oktober te zijn. De voorzitter van de stichting, Kees van Louvezijn, vertelde op een boeiende manier over de expeditieleiders Jacob en Daniel le Maire en de schippers Willem en Jan Corneliszoon Schouten die eind mei 1615 vanuit Hoorn naar Zuid-Amerika vertrokken in de hoop zo een nieuwe route naar Nederlands Indië te vinden. Op deze reis ontdekten zij Kaap Hoorn en Straat le Maire. De reis van de schepen de ‘Eendracht’ en de ‘Hoorn’ ging gepaard met veel ontberingen en tegenslagen. Het schip de ‘Hoorn’ ging tijdens de reis door brand verloren.
De stichting wil de herinnering aan de grote zeilvaart in het algemeen en die rond Kaap Hoorn in het bijzonder, levend houden. De stichting eert niet alleen zeelieden die nog op traditionele wijze met een vrachtvaartboot zeilend om Kaap Hoorn zijn gevaren, maar ook schippers en zeilers die op traditionele wijze met een jacht Kaap Hoorn hebben gerond. Zij die erkend worden als Kaap Hoorn-schipper of Kaap Hoorn-zeiler ontvangen van de stichting een legpenning en een certificaat en bovendien van de stad Hoorn een trofee.

Hoorns behang. (Foto Jan Smit)

De stichting huurt van Stichting Stadsherstel Hoorn twee stijlkamers aan het Achterom. Deze zijn onderdeel van het voormalige R.K. Wees-en Oudeliedentehuis ‘St. Jozefhuis’.

Plafondschildering op linnen. (Foto Jan Smit)

Bijzonderheden in de regenten- en regentessenkamers zijn het Hoorns behang en de plafonds. De plafonds met de geschilderde allegorische voorstellingen zien er uit alsof ze van hout zijn, maar in werkelijkheid zijn ze van linnen. Op een van de plafonds staat een zogenaamd alziend oog afgebeeld.

Bord met zeemansknopen van Stichting Koninklijk Onderwijsfonds voor de Scheepvaart. (Foto Jan Smit)

De collectie van de stichting omvat allerlei herinneringen aan scheepsreizen, navigatie-instrumenten uit de zeiltijd, kaarten (waaronder een zeer bijzondere van Hondius uit 1602) en modellen van zeilschepen.

Kees van Louvezijn en een deel van zijn gehoor. (Foto Jan Smit)

Het is goed dat er dit jaar tijdens de maand van de geschiedenis aandacht is besteed aan de belangrijke rol die de scheepvaart in de Westfriese geschiedenis heeft gespeeld. Voor mij ging er een wereld open.

Jan Smit

Modellen van ‘De Eendracht’ (achter) en ‘De Hoorn’ (voor). (Foto Jan Smit)

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

462. 't Kind zat te gnokken (begerig te kijken) naar al dat lekkers.
Als moeder vlees snijdt, staat de hond erbij te gnokken.

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.