Historie

Het Genootschap in vogelvlucht

Het begint in Hauwert, in het voorjaar van 1924; in een week met volle maan. Er is nog geen straatverlichting!

Het Departement Hauwert van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen nodigt zijn leden uit voor een bijeenkomst in het dorpscafé. Jacob de Jong, gemeentesecretaris van Hoogkarspel, zal zijn gehoor confronteren met ontwikkelingen die op den duur zullen leiden tot het verloren gaan van de eigen, West-Friese identiteit. De taal van ons land, het West-Friese dialect, wordt al minder sproken, kap en dek gane in de kast, bakwagens op de brandstapel.

G.C. van Balen Blanken.

Bij een aantal toehoorders komt zijn boodschap dòòr. Zij halen Gerard Cornelis van Balen Blanken erbij: een 72-jarige huisarts in ruste, die het doktershuis in Spanbroek heeft verruild voor de vroegere pastorie in Bovenkarspel. Die Nutsbijeenkomst in Hauwert krijgt al op 4 augustus een vervolg in Hoorn: in hotel-restaurant De Roskam aan de Noorderveemarkt. In die bijeenkomst wordt het fundament gelegd voor een nieuwe cultuurhistorische vereniging in West-Friesland: genaamd het historisch genootschap Oud West-Friesland.

Logement en uitspanning 'De Roskam' aan de Noorderveemarkt, hoek Kleine Noord (1883).

Op 27 september wordt in het zelfde établissement de eerste algemene vergadering gehouden, waarin statuten en huishoudelijk reglement worden vastgesteld. Het historisch genootschap Oud West-Friesland is nu echt een realiteit. Voorzitter Van Balen Blanken zet de koers uit: Westfriezen, houd de vooruitgang niet tegen, maar wel met behoud van de eigen identiteit. Koester jullie stolpen, jullie molens, jullie landschap.

Café - restaurant - hotel 'De Roskam' (ca. 1960).

We schrijven 2010: dik 85 jaar verder. In 1924 is er gezaaid. Maar is er daarna ook geoogst?

Ja zeker! Eén ding: de 126 kilometer lange dijk, de Westfriese Omringdijk die West-Friesland omarmt, is als provinciaal monument op de kaart gezet. Nu nog een laatste duwtje naar de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Er is méér. Het genootschap groeide in ledental. Dat leidde ertoe dat in 1970 de secretaris assistentie kreeg van een betaalde kracht, die - met een bureau - onderdak kreeg in het Koggehuis in Medemblik. Het daarop volgende jaar kon van de gemeente Hoorn het Timmermansgildehuis aan het Dal - een rijksmonument - worden gehuurd, waarin het secretariaat werd gehuisvest. En sinds 29 december 1987 zit het Genootschap deer op z'n oigen. Het Gildehuis en de daarbij behorende woning Dal 3 zijn toen van de gemeente aangekocht.

In 1974, bij het gouden jubileum van het Genootschap, verscheen van de hand van Johan Schilstra het boek “In de ban van de dijk”: een hommage aan de Omringdijk. Het werd een bestseller. In november 1975 werd onder de vlag van het genootschap op de plek van de laatste doorbraak van de Omringdijk, ten zuiden van Scharwoude, een monument geplaatst: West-Friesland drie eeuwen droog. Een eerbetoon aan de Omringdijk.

In 1976 heeft cineast Jan Boon in opdracht van het bestuur van het Genootschap de documentaire Het Grootslag: de geschiedenis van een polder laten maken.

In 1978 heeft het bestuur het G.C. van Balen Blankenfonds in het leven geroepen, dat wordt gevoed met legaten, met de renteopbrengst van dat fonds wordt jaarlijks de Westfriesland-prijs gefinancierd.

Die zijn voorgeslacht niet eert, Is zijn eigen naam niet weerd! (logo 1930).

In 1980 kreeg het bestuur van het genootschap van de zuivelcoöperatie CV Noord-Holland het beheer over het Aurorafonds. Een fonds van 20.000 gulden, welk geld bijeen was gebracht door leden van de zuivelfabriek Aurora in Opmeer en welk fonds in het schaalvergrotingsproces in zuivelland ten onder dreigde te gaan. Eens in de drie jaar moet de Auroraprijs er uit.

In 1984, bij gelegenheid van het 60-jarig jubileum, kregen alle basisscholen binnen de Omringdijk de diaserie De geschiedenis van West-Friesland in vogelvlucht aangeboden.

Het genootschap kreeg zelf òòk iets. Als eerste en tot op heden enige vereniging werd het onderscheiden met de zilveren penning van de provincie Noord-Holland!

In 1999 bestond de vereniging 75 jaar. Ter gelegenheid daarvan werd de serie Ach Lieve Tijd West-Friesland uitgegeven. De serie, met als ondertitel Twintig eeuwen Westfriezen en hun rijke verleden, bestaat uit twintig rijk geïllustreerde delen die ieder een thema uit de geschiedenis van het gebied behandelen. Het 75-jarig jubileum wordt ook gevierd met andere activiteiten. Op 6 augustus, de oprichtingsdag, is er bijvoorbeeld een feestprogramma voor alle leden.

In 2000 verscheen voor het eerst 't Vierkant, een tijdschrift voor de leden. Het komt drie maal per jaar uit en vervangt het Mededelingenblad.

In 2002 gaf het genootschap Speurtocht door de geschiedenis van West-Friesland uit, een leesstripboek voor leerlingen van de hoogste klassen van het basisonderwijs. Hierbij hoort een gebruikswijzer voor de leerkrachten. Zeker 90 % van alle basisscholen in West-Friesland schafte deze uitgave aan.

Nieuw in 2004 is de deelname van het genootschap aan Rondje Cultuur in Hoorn, Enkhuizen en Stedebroec. Het betreffen korte, speelse lessen over ons werkgebied aan leerlingen van de derde klassen van het voortgezet onderwijs.

Netty Zander geeft les in het kader van het 'Rondje Cultuur'.

Vanaf 2007 worden er lezingen georganiseerd onder de noemer De Rijkdom van West-Friesland. Deze lezingen zijn ook toegankelijk voor niet-leden.

Onder de paraplu van het genootschap gonst het van leven. Er zijn op eigen benen staande stichtingen: zoals de Stichting voor Landelijk Schoon West-Friesland, de Stichting Westfriese Molens, de Stichting Creatief Westfries, de Stichting Projector, de Stichting Westfriese Families. Voorts nog enkele rechtstreeks onder verantwoordelijkheid van het bestuur werkzame commissies: zoals de Commissie Kap en Dek, de Commissie Geschiedschrijving en de Redactiecommissie, die er verantwoordelijk voor is dat er inmiddels 18 deeltjes van de Stolphoevereeks en 76 jaarboeken het licht hebben gezien.

Kortom:
West-Friesland was de moeite waard,
West-Friesland is de moeite waard en
West-Friesland moet de moeite waard blijven!

Artikelen over het Westfries Genootschap uit de Jaarboeken:

Na 40 jaar ...
(WFON 1964, F. Butter, pagina 164-199)
Een terugblik over oprichting en werkzaamheden van het Historisch Genootschap 'Oud West-Friesland' (1924-1964). Lees verder »

Vijftig jaar genootschap in vogelvlucht
(WFON 1974, D. Breebaart, pagina 218-220)
Vijftig jaar historisch genootschap 'Oud West-Friesland'. Het begon allemaal in Hauwert. In een bijeenkomst van het Departement Hauwert van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, waarop de toenmalige gemeentesecretaris van Hoogkarspel, Jacob de Jong, er zijn gehoor op attent maakte dat hij het eigenlijk maar zo-zo vond dat men West-Friesland liet veranderen zonder er een hand naar uit te steken. Onder zijn gehoor bevond zich meester Klaas Ruyterman: het hoofd van de o.l.-school. Hij vond dat meneer De Jong gelijk had en hij sprak er over met zijn plaatsgenoot H. Galis. Meester Ruyterman nam kontakt op met 'de dokter': met de huisarts G. C. van Balen Blanken te Spanbroek en het resultaat was dat er, op uitnodiging van het departement Hauwert van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, op woensdag 6 augustus 1924 - in 'De Roskam' te Hoorn een bijeenkomst werd belegd. Lees verder »

Vijftig bundels in zestig jaar; een terugblik
(WFON 1984, Piet Boon, pagina 171-175)
Onverbrekelijk is West-Friesland's Oud en Nieuw, beter bekend als de bundel, verbonden met het nu zestigjarige historisch genootschap "Oud WestFriesland". Al enkele maanden na de op 6 augustus 1924 gehouden oprichtingsvergadering uitte Douwe Brouwer een langgekoesterde wens, die betrekking had op de verschijning van een jaarboek voor West-Friesland. Over de vorm daarvan had niet iedereen direkt hetzelfde idee. Secretaris K. Ruyterman dacht aan een door uitgeverij Egmond uit te geven boekwerkje, waarin o.a. de door Douwe Brouwer in de Enkhuizer Courant gepubliceerde artikelen konden worden opgenomen. Aan de leden van het historisch genootschap, die de in Enkhuizen te houden algemene vergadering van 1926 zouden bezoeken, zou een exemplaar worden uitgereikt. Lees verder »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

405. Ik ben bij m'n zus op de zuikerstikken geweest (op kraamvisite).
Stik (boterham). Stik-eten (brood-eten).
Stikkebordje (boterhambordje).
Stikkebuul (broodzak).
Hij blijft op stikken (hij blijft over, met brood). Gastestikken (extra lekkere boterhammen als voor gasten).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.