Unieke carnavalsviering in West-Fries dorp
Drie dagen per jaar ligt het dorp Zwaag onder de rivieren. Heel on-West-Fries viert het hele dorp dan carnaval. De Dorpsstraat wordt omgebouwd tot decor voor de grootste carnavalsoptocht in Noord-Holland. Een optocht van ongekende omvang, georganiseerd door de al meer dan veertig jaar actieve vereniging Het Masker.
De carnavalsoptocht in de Dorpsstraat langs het voormalige gemeentehuis van Zwaag in 2008. (Pc)
Zwaag is een typisch West-Fries lintdorp met grote nieuwbouwwijken aan weerskanten. En, zoals voor elk West-Fries dorp, is de buurgemeente, in dit geval Hoorn, onderwerp van spot en speelse minachting. Altijd is Hoorn door Zwaag gezien als een stad die bezig was het dorp langzaam onder haar invloedssfeer te brengen. Wat uiteindelijk resulteerde in een gemeentelijke herindeling waarbij Zwaag onderdeel werd van de gemeente Hoorn. En dat stond de inwoners van Zwaag op zijn zachtst gezegd niet aan.
En wat is een betere gelegenheid om alles wat je dwarszit eruit te gooien dan het jaarlijkse carnaval? En dus wordt Hoorn op de hak genomen, zo hard en zo vaak mogelijk. In het voorwoord van een boek over het 33-jarig bestaan van de carnavalsvereniging stelt de toenmalige Vorst van Het Masker het als volgt: ‘Bij andere gelegenheden heb ik Zwaag wel eens vergeleken met de Gallische nederzetting uit de stripboeken van Asterix […] West-Friezen hebben de karaktertrek elkaar uitvoerig, op goedmoedige manier te treiteren. Jennen noemen ze dat. Sinds de gemeentelijke herindeling zit Zwaag in vele vormen de Horinezen te jennen’.
Fanatiek
Het waren en zijn dus onafhankelijke geesten, de mensen in Zwaag. Dat zou best wel eens de reden kunnen zijn voor het feit dat ze ook op het gebied van carnaval zo'n bijzondere weg zijn ingeslagen.
In 1966 vond een groep inwoners dat het carnaval wel wat grootser gevierd kon worden. Maar carnaval zonder prins is onmogelijk en dus zorgde Het Masker voor een geschikte voorganger. De eerste was Arie de Haan, die ging regeren onder de naam Prins Adrianus de Eerste uit het Rijk der Muizenvallenmonteurs, Palingstropers en Sleepvoeters.
De financiën moesten in de eerste jaren bij elkaar geharkt worden door donateurs te werven en ook door succesvolle carnavalsevenementen en -avonden te organiseren. Er kwam een feestavond en een optocht. Beide evenementen liepen uit op een sof. Dat zou in de jaren daarna nog vaker gebeuren, maar uit de notulen blijkt een onverwoestbaar optimisme. Na de bescheiden optocht, die bestond uit een geluidswagen, de trekker van J. Schipper en een door Jan Brandhoff beschikbaar gestelde wagen, stond in het jaarverslag: ‘Al met al een feest waarvan we veel hebben geleerd, om het volgend jaar nog beter te laten verlopen.’
Happening
En het ging veel beter. In de loop der jaren groeiden de optocht en de bijbehorende festiviteiten uit tot een happening van formaat. De eerste optocht, gehouden voordat Carnavalsvereniging Het Masker actief werd, was in 1965 en bestond uit een aantal versierde fietsen. Na de oprichting van Het Masker in 1966 werd de rij deelnemers steeds langer en de opzet professioneler. En in het seizoen 1972/73 werden de Prins en de Raad van Elf zelfs vervoerd in een door de vereniging aangeschafte bus.
De bevolking van Zwaag werd steeds fanatieker in het maken van originele praalwagens. Sommige zijn onvergetelijk: het kanongebulder van de ‘Daar komen de schutters’-wagen, het witte Hanomag-busje volgehangen met wel duizend lege bierpijpjes en de Zwarte Slak tegen de gemeentelijke herindeling. De laatste wagen schreef geschiedenis vanwege het feit dat de uitlaat was losgetrild en de inzittenden van de wagen door de uitlaatgassen werden bedwelmd. Een paar mensen gingen onderuit en werden voor controle naar het ziekenhuis vervoerd. Jan Tapperwijn moest zelfs een nachtje blijven, maar was gelukkig dinsdag weer fit genoeg om naar het carnaval te gaan. Zijn gevoel voor humor was niet aangetast want hij kwam de kroeg binnen met een gasmasker.
En het evenement blijft groeien. Talrijke wagens en loopgroepen melden zich elk jaar weer aan en trekken voorbij aan de 50.000 bezoekers die op het evenement afkomen. En dat is ongeëvenaard in West-Friesland.
