Creatief Westfries

't Mooiste West-Friese woord

't Is al weer 'n toidje leden dat we deur 'n oproep in de krante an de mense vroege wat ze 't mooiste Westfries woord vonde.

We hewwe d'r toen 373 binnen kregen. Ze kwame van weg en weer: Berkhout, Krommenie, Den Helder, Hilversum, maar ok uit Tiel, Voorskoten, Makkum, Arnhem en van heêl ver: Canada en Nuw-Zeeland. D'r wazze opstuurders die meer as ien woord opskreven hadde, die vonde kieze skoftig moeilijk. Uit zô'n raaitje hewwe den 't eerste woord as mooiste kozen.

Je kenne anneme, dat je met 373 woorde een goeie keus make ken. Al wordt hier een nuwe Tweide Kamer kozen, den vrage ze 1000 mense nei hullie stem. Ze rekene den wat en voif telle ternei wete ze hoe de zetels seives verdeêld worre. En dat is altoid bedat hêlegaar goed. Bai hunnie woord skreve de mense oftig are dinge. Van deuze are dinge wulle we de lezers van Skroivendevort meegeniete leite vezelf.

Zô skreef mevr. Schot: Ik hew genôten van 't stuk in 't NHD. 't Was of ik m'n vader weer hoorde prate. Vooral dat stukkie dat 'r zoid wordt “kom effies bai m'n zitte, me knecht”. Dat zee moin vader ok altoid, maar den met “me woifie”. Ik vond dat altoid zô lief. Ik docht, dat geef ik effies deur.

Greet v.d. Stal uit Andoik: 't Mooiste West-Friese woord komt uit m'n kindertoid. Ik was te warskip in Amsterdam en ik was vallen. Peêuwend liep ik nei m'n tante en ik riep: “Ik ben stroffeld!” Ze lache d'r nou, nei 45 jaar, nag om. Mevr. Schagen-Zwaan uit Twisk: As je in verwachting wazze, zede ze teugen je: “Nou moet je kloinejoôzebroekies braaie.”

Kees Thoes uit Zuid-Skerwou had in de bus een West-Fries teugen een aar hore zegge: “Nôh man, wat hew ik je een toid niet zien; ik docht dat je wegskoffeld wazze!”
Nico de Boer uit Oôsterblokker zoit, al hewwe ze te veul sausies over z'n biefstukkie gooid: “Nou is m'n vleis hêlegaar verampeneerd!”

Ja, je kenne vezelf zelf ok nuwe woorde make. Of bestond dut al?
W. Kager uit Heiloo stuurde as mooiste woord teugenopzienderswerk op. En hai skreef as toetje d'r nag bai: in Warmetuut noeme ze een loempia 'n amandelbroôdje-met-kroôs.

S. Tesselaar uit Waarland: Toen moin vrouw met oôs zeuntje van 10 maande oud an 't wandelen was, kwam ze een bekende teugen. Ze raakte an de praat en ze keke vezelf ok nei 't jôje. Die had net z'n eerste tandje en dat zag die kennis. Die zee: “Nôh koik 'm bloid koike en lache en hai heb ok al ien butterskraper.”

Nellie Besseling uit Zaandam: Moin zeun praat gien West-Fries, want we benne verhuisd. Ik zee een keer teugen 'm, dat ik bôskippe hale ging. Dat seives 't eten op tafel sting, vroeg ie: “Mam, waarom hebben we gehakt? Ik dacht, dat we bôskippen gingen eten! En ze oindigt de brief met: Houw 't West-Fries houg, want 't heb wat gezelligs. Vooral as ik met moin vriendinne van de leigere skoôl de jaarlijkse gastdag hew en we lekker West-Fries prate.”

Mary Overtoom uit Heerhugowaard stuurde het woord demie op. En ze skroift deerbai: Al ginge we bidde voor 't eten, had ik niet altoid zin in dat lange “Engel des Heren”. Ik stoôtte den m'n vader an. Die wist wat ie doen most en den zee die z'n oigen gebedje:

Onze Vader die in de hemel zoit.
't Skuitje an de wal geloid.
De kloet in de boet.
En nou is 't goed.

M'n moeder zuchtte den diep en zee: “Vader, effen gnappies!”

Atie Blankendaal uit Opmeer: 't Mooiste woord wat moin te binnen skiet is sprage. As ik an 't voorjaar denk, den denk ik geloik an sprage, effies lekker in 't voorjaarszonnetje. En vooral 't gevoel bai 't woord sprage is oigelijk in gien aar woord uit te leggen.
Aad Dudink stuurde een heêl lang roim op en kiest voor glouwe en Jannie Welles uit Midwoud vindt langepôtemiggepik 't mooist.

Piet Spijker uit Haaksbergen skroift 'rbai weerom of hai kiest voor dat woord: In de oorlog werd 'r in Abbekerk een vliegtuig neerskoten. De piloôt was 'r goed vanof kommen. Hai was geniesen beskandelezeerd. De moffe dochte dat hai een huis invlucht was. Ze ginge deerom alle huize bekoike, ok 't armehuis. Deer weunde weduwe Kooij. Deuze Duitser was, leek 't, een goeie, want hai vroeg gnappies of ie effies binnen koike mocht. En dat mocht ie vezelf. Hai wees nei een paar deurtjes en vroeg an vrouw Kooij wat deerachter zat. Ze zee: “Nôh, me joon, dat is moin skuttelekassie!”

Het woord koetele is ok een keer of wat opstuurd. Nico Lakeman skroift 'rbai: dut woord doet moin denke an de vroegere bouwertjes die op hunnie kloine kaveltjes in de vaarpolder pittig bezig wazze met hunnie bedoeninkies. Het stelde in vergeloiking met de grôte bedroive van opheden woinig voor. Maar ik koik met genoegen en genegenhoid op hunnie terug. En meskien ok met wat weemoed?
Weld'rs van een trilstik hoord? Mooi woord. G. Kok mailde dut uit Groôtebroek. Hai zoit ok nag: dat is een snee brood die de ergste honger (trillen) teugengaat.

Greta Hetsen uit Zwaagdoik belde nag net op toid heur mooiste woord deur: een bestrukkie. Dat is een woifie dat aldeur bezig is met van alles.
Trudy Admiraal uit Heiloo vindt bloidskap 't mooist. En ze skroift vedder: En elke keer dat Skroivendevort in moin bus valt, ben ik weer heêl bloid.
Mart Groot uit Purmerend zoit ok, dat ze “vreiselijk van de boekies geniet” en ze stuurt zô d'r woord op: D'r kwam 'n woifke in een manefacturewinkel en die vroeg om 'n corset. Zee de verkoupster: “Nei 'oor, die hew ik niet meer, die benne uit de toid, moid.” Dat woifke ging deer niet mee of. Ze keek bar ongelouvig en vroeg: “Hoekies hewwe are den?”

Marja Buisman uit Skellinkhout en Rob van Leeuwen uit Abbekerk stuurde een woord, dat Peter Ruitenberg, de grôte man van die skitterende kelender, heêl mooi vinde zel: bienewasserskompie. Meskien dat bokkeneutesmeersel van Willem Zwier ok in die serie past. Peter skroift in een lange brief: “Ik houp, dat 't gien alledaags woord wordt.” Peter kiest zelf voor skeipespeulderstoid. Weerom? 't Is 'n deur West-Frieze bedocht woord en je begroipe derekt de betekenis.

D'r zatte 'n houp van die “Peter-woorde” bai: skitteljacht, iemeslesten, snotbriebel, kladdebutter, poepelegointjes en gaan zô maar deur. Maar de woorde die de mense 't meist as mooiste West-Friese woord kozen hewwe, de woorde die een plaas verdiene in de top 10, benne:

Pittig en pittigie ziene we as hetzelfde woord en ok te warskip en warskippertje. Al vind jij dat niet, den moet je de tweide en de derde plaas omdraaie. Nummer ien bloift in alle gevalle: te warskip.
Leite we d'r op z'n Westfries 'n end an make.

Stel je voor: je hewwe dut allegaar lezen en nou gaan je nei de verjaardag van je broer. Die is nei Brabant verhuisd. Je vertelle deer vol vuur dat hêle verhaal en nei 10 menute benne je leste woorde: “Dat te warskip is 't worren.” En den zoit je broer, die wel Westfries bleven is: Ô. Dat is voor de heer Beers uit Opmeer 't mooiste woord.
Een niet-Westfries zou nei zô'n reactie nooit meer wat vertelle!

Weblog Uit en Thuis
5-2-2020: Westerkoggeflora stopt na veertig jaar

Stukkies uit Skroivendevort
2011 (nummer 2)

Kroniek van
West-Friesland
November 1964

West-Frieslands
Oud & Nieuw (1974)
Maarten Oortwijn