Bronnen / Literatuur Weblezing / Hfd 1. Bronstijdbewoning
-Bodemkaart van Nederland, 1987, Toelichting op Blad 19 Oost Alkmaar en Blad 20 West Lelystad, Stiboka, door K.
Wagenaar en C. van Wallenbrug.
-Bregman, N., Boeren in een dynamisch landschap, Jaarboek Stichting Historisch Hoogkarspel-Westwoud, november 2022.
-CBS, 2022, Bevolkingsaantallen Nederland en Westfriesland-oost (zeven gemeenten).
-Geomorfologische kaart, 1977, Toelichting op de Geomorfologische kaart van Nederland, 1:50.000, J. ten Cate en G.
Maarleveld, Stiboka, Wageningen/RGD, Haarlem, 1977, Kaartblad Alkmaar Oost.
-Landschap vol Leven, november 2018, BLKVLD Uitgevers, J. Bos, S van Roode, met bijdragen W. Roessingh, A Tol en C.
Soonius, Provincie N-H, ADC ArcheoProjecten.
-Roessingh, W. en A. Tol, Archeologie langs de Westfrisiaweg, 2019, Archolrapport nr. 461, N23, W. Roessingh en Tol,
-Roessingh, W., Dynamiek in beeld. Onderzoek van Westfriese nederzettingen uit de Bronstijd, proefschrift Universiteit
Leiden, 13-12-2018
-Roessingh, W., Interview op website erfgoed Provincie Noord-Holland over opgravingen Bronstijdonderzoek aan de
Westfrisiaweg, 2015
-Rapportage Archeologische Monumentenzorg, nr. 252, Een grafheuvellandschap nader bekeken. Geofysisch en validerend
boor- en proefputtenonderzoek van het rijksmonument Wervershoof-Eendenkooi, redactie M. van der Heiden & H. Feiken,
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort november 2018.
-West-Friese Archeologische Notities nr. 6, Toelichting Beleidskaart Archeologie gemeente Medemblik, blz. 18, C.M. Soonius
& J. van Leeuwen, redactie M.H. Bartels Projectnummer 15051, Archeologie West-Friesland, Hoorn, 2018.
-Zijverden van, W.K., Wouden, Wadden en Water, Het Prehistorisch landschap van Westfriesland opnieuw onderzocht,
Archeologie in Westfriesland, nr. 14, 2014.
-Zijverden van, W.K., After the deluge, a paleogeographical reconstruction of bronzen age West-Frisia (2000-800 BC), 15-2-
2017.
-Zijverden van, W.K., 2018, Metamorfose van het Westfriesland, door W. van Zijverden, Hogeschool Saxion, jan. 2018.
Websites:
-Actuele Hoogtebestand Nederland, AHN-viewer, 2023. Ahn. https://www.ahn.nl/ahn-viewer.nl
-http://www.geschiedenismelderslo.nl/images/archeologie/2-5.pdf. Microsoft document 1-2
-https://video.saxion.nl/media/Metamorfose+van+West-FrieslandA+het+Landschap/1_it5kl9wy
-https://www.noord-holland.nl, Artikel website Erfgoed Provincie Noord-Holland, interview met Wouter Roessingh over
opgravingen Bronstijdonderzoek aan Westfrisiaweg, 2015.
Foto’s /Video’s/Tekeningen:
-Bodemkaart van Nederland, 1987, afbeelding 3, blz. 12, naar Pons en Wiggers, 1959, bewerkt naar kleur.
-Projector St., 2016, foto van rondleiding opgravingsvak archeologisch onderzoek Westfrisiaweg bij Slimweg, Westerwijzend
-Mediahuis, NHD, Dagblad voor Westfriesland, foto opgraving Drechtje 28-12-2019; Drone-opname opgraving
Waterweide 25-9-2021
-Westfries Genootschap, N. Zander, luchtfoto perceel Zwaagdijk met witte gevlakte kreken
-Rijksuniversiteit Groningen; Groningen instituut voor Archeologie, foto dwarsdoorsnede grafheuvel, 1942-1944
Tekening bewerkt in kleur van plattegrond van grafheuvel bestaande uit drie fasen, 1942-1944.
-Landschap vol Leven, november 2018, blz. 58-59, BLKVLD Uitgevers, J. Bos, S van Roode, met bijdragen W.
Roessingh, A Tol en C. Soonius, Provincie N-H, ADC ArcheoProjecten. Diverse foto’s en afbeeldingen op blz. 1,
11, 12, 13 en 18.
-Wouden, wadden en water, van Zijverden, foto Verdronken Land van Saeftinghe, Archeologie in Westfriesland, 2014, nr 14.
-Marschall, Fred illustrator, www.fredmarschall.com;
kleur (Huis van Hilde en boek Landschap vol Leven).
-Kriek, M. (Mikko)
-Archol, Archeologisch Onderzoek Leiden BV, Einsteinweg 2, 2333 CC, Leiden, foto drone-opname opgraving
Waterweide en foto’s/tekeningen uit Landschap vol leven, 2018.
-Westfries Archief. Foto van geraamte Woifie van Sijbekarspel aan de Vekenweg, 1989
-Huis van Hilde/Provincie Noord-Holland, 2009. Trechter van een visfuik uit de periode 1400-1190
v.Chr. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 1164. Reconstructie van Drechtje, 2018
-Canon van Nederland, Google, 2023. Foto haakploeg
-Metz, W.H., luchtfoto Broekerhaven na diepploegen percelen, 1993.
-Zijverden van W.K., paleogeografische kaarten uit After the deluge.., 2017 en Metamorfose.., 2018.
Bronnen / Literatuur voor Weblezing / Hfd. 2: Veenontginningen.
- Belangenvereniging Muggenburg. Tien jaar Muggenburg, van weiland tot woonland, redactie: E. Barendregt, A. Jansen en F. van Zwam,
1994.
- Arnoldussen, S., Müller A., Mauro, G. Sijbekarspel-Wadway. Een mogelijk nederzettingsterrein uit de Bronstijd en middeleeuwse
daliegaten in ruilverkaveling “De Gouw”. Rapportage Archeologische Monumentenzorg 180. Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed,
Amersfoort, 2009.
- Beenakker, J..Van Rentreersluze tot strijkmolen. De waterstaatsgeschiedenis en landschapsontwikkeling van de Schager- Niedorperkoggen
tot 1653. Repro Holland, Alphen aan den Rijn. 1988.
- Beleidsnota Cultuurhistorie Gemeente Schagen, redactie: G. Alders, K. Haakmeester en M. Visser-Poldervaart. Eerste ontginningen in de
8e eeuw, 2009.
- Bodemkaart van Nederland. H. Rosing, red., C. de Bont. Toelichting bij Kaartbladen Blad 14 West, Oost Medemblik en Blad 19 West
Alkmaar. Wageningen, DLO Staring Centrum, 1995.
- Bont, de C. Amsterdamse boeren, een historische geografie van het gebied tussen de duinen en het Gooi in de middeleeuwen, Uitgeverij
Verloren, 2014.
- Bont, de C. Vergeten land. Ontginning, bewoning en waterbeheer in de west-Nederlandse veengebieden (800-1350). Wageningen
Universiteit, 2008.
- Berkel, van G. en K. Samplonius. Nederlandse plaatsnamen, herkomst en historie, Uitgeverij Prisma, Het Spectrum, 2006.
- Borger, G. De Veenhoop, een historisch-geografisch onderzoek naar het verdwijnen van het veendek in een deel van Westfriesland, Vis-
Druk Alphen aan de Rijn, 1975.
- Bouwens, A. De Gouw, een historisch-geografische studie naar de samenhang tussen het verdwenen veen en de waterstaatkundige
problematiek in de periode van 1000 tot 1650, doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 1983.
- Bouwens, A. Midden West-Friesland. Een waterstaatkundige erfenis uit de Middeleeuwen. West- Frieslands Oud en Nieuw, nr. 52, 1985.
- Bruin, de J. Het snoodste land waar god ooit kwam. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot begin 20e eeuw, Obdam,
2004.
- Bijman, A. Ontstaan, ontginning en bemaling van Westfriesland, (niet gepubliceerd)2019.
- Cock de J.K. Bijdrage tot de historische geografie van Kennemerland in de Middeleeuwen op fysisch-geografische grondslag, Uitgeverij
Gysbers & van loon, Arnhem, 1965.
- Dekker, L.W., 1974. Duizend jaar modderen in West-Friesland. In: Westfriese Oudheden XV. West-Friesland Oud en Nieuw, 41, pp 235-250
- Diederik, F. Tjallewal Bonkelaarsdijk, bureauonderzoek van Archeocultura rapport nr. 105, Schagen, 2012.
- Gerritsen, S. West-Friese Archeologische Rapporten nr. 104. Een laatmiddeleeuws huispodium langs de Westerkerkweg in Venhuizen,
gemeente Drechterland, 2017.
- Halbertsma, H. Hoogwoud. In: Nieuwsbulletin K.N.O.B. afl. 2 pp 29-30, 1967.
- Jansen, A. en A. Grootjans (red). Hoogvenen, Uitgeverij Noordhoek, 2019.
- Jongmans, A, M. van den Berg, M Sonneveld, G. Peek en R van den Berg van Saparoea, Landschappen van Nederland, Geologie, Bodem en
Landgebruik. Wageningen Academic Publishers, 2013.
- Komen, H. Ontstaan van de Langedijk in de Middeleeuwen, 2014.
- Komen, H. Droge voeten op vrije grond, 2002.
- Komen, H. Veenhuizen en Deek in de Middeleeuwen, Westfriesland Oud&Nieuw, 2017.
- Kwaad, F. Een onderzoek naar de morfogenese van midden West-Friesland. West-Frieslands Oud en Nieuw, 28, Historisch Genootschap
Oud West-Friesland, pp. 1-50, 1961.
- Numan, K. De Schagerdam en de Abdij van Egmond, een oorkonde uit 1250 opnieuw gelezen, Schagen, 2015.Uitgegeven in 2019. 32e
uitgave van de Vrienden van de Hondsbossche, Kring voor Noord-Hollandse waterstaatsgeschiedenis.
- Klin De. De Oostwal, In Periodiek De Klin, januari 2007.
- Ooijevaar, B. Hoogwoud, in Periodiek Stichting Hooghoutwoud, 1999.
- Pons, L en M. van Oosten. De bodem van Noord-Holland, Toelichting blad 5 Bodemkaart van Nederland. Stiboka, Wageningen, 1974.
- RAAP-rapport, 2594. Toelichting op de historisch-geografische waardenkaart Schagen, F. Diederik. Bij de Beleidsnota Cultuurhistorie
Gemeente Schagen, 2009.
- Roldaan, R.M. Een nader onderzoek naar het ontstaan van de Westfriese Woudgronden n.a.v. een geconserveerde veenlaag onder de
kerkheuvel van Hoogwoud. Landbouwhogeschool Wageningen, 1972.
- Ruyterman, C., 1967. De Wijzend door de Vier Noorder Koggen. West-Frieslands Oud en Nieuw, 34, pp. 109-113.
- Schrickx, C. Bethlehem in de Bangert, een historische en archeologische studie naar de ontwikkeling van een vrouwenklooster onder de
Orde van het heilige Kruis in het buitengebied van Hoorn (1475-1572), Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2015.
- Timmerman, L. Middeleeuwse agrarische veenontginningen in de Vier Noorder Koggen, Broek op Langedijk. Masterstudie, Universiteit
van Groningen, 2017.
- Vos, P, J. Bazelmans, H. Weerst, M. van der Meulen (red). Atlas van Nederland in het Holoceen, Amsterdam, 2011.
- Salomons, K, F. Diederik, M. van Raaij en P. Vos, Op de grens van Kennemerland en West-Friesland, Archeologisch onderzoek naar
landschapsontwikkeling, bewoning en boerderijen langs de N241 in de Kop van Noord-Holland (ongepubliceerd), Huis van Hilde, 2019.
- Vervloet, J. Advies betreffende de ruilverkaveling ‘De Gouw’, Natuurwetenschappelijke commissie van de Natuurbeschermingsraad, met
Kaartbijlagen, 1983.
- Zomer, J. Middeleeuwse veenontginningen in het getijdenbekken van de Hunze, een interdisciplinair landschapshistorisch onderzoek naar
de paleogeografie, ontginning en waterhuishouding (ca 800 - ca 1500), Universiteit van Groningen, 2016.
Kaarten en foto’s:
- Historisch Atlas van Noord-Holland, 1:25.000, kaartbladen 1910-1912, Robas Uitgeverij, 1989.
- Grote Historische provincie Atlas op basis Topografische Militaire Kaart, 1:25.000, 1849-1859, Wolter-Noordhoff, Atlasproducties
- Topotijdreis, diverse kaarten.
- Google Maps, diverse foto’s en kaarten
- Dou, J. 1683. T Hoogh-Heemraetschap van de Uytwateremde Sluysen in Kennemerlant ende West-Frieslant, 16-delige uitgave.
- Stichting Projector, Westfries Historisch Genootschap, diverse opnames, 2019/2020.
- Timmerman, Kaarten uit masterstudie bewerkt, 2017.
Bronnen / Literatuur Weblezing / Hfd 3: In de greep van het oprukkende water
Alberola Romá, A., Klimaatverandering in de Middeleeuwen. Het warme en droge klimaat in Europa van de 8ste tot de 14de eeuw zorgde voor rijke oogsten, bevolkingsgroei, de opkomst van steden en een explosie in de bouw van kathedralen. In: National Geographic Historia, editie 2, 2019. *
Bartels, M.H., e.a., Dwars door de dijk. Archeologie en geschiedenis van de Westfriese Omringdijk tussen Hoorn en Enkhuizen. Hoorn, 2016.
Beenakker, J., Van Rentersluze tot strijkmolen. De waterstaatsgeschiedenis en landschapsontwikkeling van de Schager- en Niedorperkogge tot 1653. Alphen ad Rijn, 1988
Bruin, de J., De institutionele geschiedenis van de Drechterlandse zeedijken. In: Dwars door de dijk, hoofdstuk 4, zie boven.
Bruin, de J., Het snoodste land waar God ooit kwam. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot begin 20ste eeuw, Obdam, 2004.
Buisman, J., Duizend jaar weer, wind en water, dl. 1 en dl. 2, Franeker, 1995 en 1996.
Bijman, A., Ontstaan, ontginning en bemaling van Westfriesland, ongepubliceerd, 2019.
Cordfunke, E.H.P., Floris V. Een politieke moord, Zutphen, 2011.
Cordfunke, E.H.P., Holland en Westfriesland in de middeleeuwen: een overzicht. In: West-Friesland Oud & Nieuw, 86e jaarboek, 2019.
Gerritsen, S. e.a., Van het voorland verdwenen. Archeologisch onderzoek rond het kerkhof van laatmiddeleeuws Almersdorp, vlakbij Opperdoes gemeente Medemblik. Noord-Hollandse Archeologische Publicaties 4, 2019. *
Lambooij, H., Getekend land. Nieuwe beelden van Hollands Noorderkwartier, Alkmaar, 1987.
Leek, J., Door de zee verzwolgen. Een nieuwe archeologische en landschappelijke benadering van de verloren middeleeuwse nederzettingen in de Wieringermeer aan de hand van het onderzoek van dr. Wouter Cornelis Braat, bachelor scriptie Saxion, Deventer, 2016. *
Leek, J., Onder golven bedolven. De archeologie van het verdwenen West-Friesland in de middeleeuwse Wieringermeer, Folder, Archeologie West-Friesland, Hoorn, 2016. *
Schilstra, J.J., De Westfriese Omringdijk, Hoorn, 1974.
Spruit, R. e.a., De Westfriese Omringdijk. Geschiedenis van een monument, Abcoude, 2005.
Timmerman, L., Middeleeuwse agrarische veenontginningen in de Vier Noorderkoggen, masterstudie Universiteit van Groningen, 2017.
Vos, P., Origin of the Dutch coastal landscape, toelichting proefschrift, met kaarten, Deltares Utrecht, 2015. *
Woesik, van H., ZuiderZeeHoorn, waterstaatgeschiedenis van Hoorn, website verbeterde versie 2021.
Leek, J., Onder golven bedolven. De archeologie van het verdwenen West-Friesland in de middeleeuwse Wieringermeer, Folder, Archeologie West-Friesland, Hoorn, 2016. *
De titels met een * kunnen digitaal worden gelezen. Zoek met achternaam en de hoofdtitel.
Websites
Dijkhuis, B., De Middeleeuwse dwangburchten van West-Friesland en Alkmaar.
Link: http://www.dwangburchten.nl/
Kwaad, F., Het ontstaan van West-Friesland.
Link: http://www.kwaad.net/West-Friesland.htm
Woesik, van H., ZuiderZeeHoorn, waterstaatgeschiedenis van Hoorn, verbeterde versie 2021.
Link: http://www.zuiderzeehoorn.nl/pg-27093-7-69036/pagina/henk_van_woesik.html Klik op menu
Geraadpleegde archieven
Nationaal Archief Den Haag, Regionaal Archief Alkmaar, Westfries Archief Hoorn
Bronnen / Literatuur Weblezing / Hfd 4: Beteugeling van het water
Alkmaar op de wind, uitgave van de gemeente Alkmaar ter gelegenheid van monumentendag 2007.
Alkmaar, stad en regio, Alkmaar en omgeving in de Late Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd, onder redactie van Noordergraaf, L., e.a. Hilversum, 2004.
Aten, D., ‘Als het gewelt comt...’, Politiek en economie in Holland benoorden het IJ 1500 -1800, Hilversum, 1995.
Aten, D., m.m.v. H. de Raad en E. van Schoor, Nyeuwen lande… uuyt Achtermeer. Discussie rond de Achtermeer als eerste droogmakerij, in Oud Alkmaar 2012, 1 *
Aten, D., Messchaert, W., en Raad, de ,H., (red), ‘Bequaem tot riet landt, Rietteelt en rietpolders rond Alkmaar, 1550-1950, in: Binnendijks en Buitengaats, Liber Amicorum voor Jan Bremer, Schoorl, 2012.
Beenakker, J., Van Rentersluze tot strijkmolen. De waterstaatsgeschiedenis en de landschapsontwikkeling van de Schager- en Niedorperkoggen tot 1653, Alphen aan de Rijn, 1988.
Borger, G., De Achtermeer bij Alkmaar, de oudste droogmakerij? In Historisch-Geografisch Tijdschrift 22, 2004.*
Boon, P., Bouwers van de zee, zeevarenden van het Westfriese platteland, ca 1680 - 1720, Den Haag, 1996. Hoofdstuk 1.
Boon, P., Voorland en inlagen, De Westfriese strijd tegen het water, in Westfries Oude en Nieuw, 58e bundel, 1991.*
Bouwens, A., Midden Westfriesland, een waterstaatkundig erfenis uit de Middeleeuwen, in Westfrieslands Oud en Nieuw, 52e bundel van het Historisch Genootschap Oud Westfriesland, 1985.*
Bouwens, A., Overzicht landaanwinning Westfriesland, project Metamorfose.
Breugel, van, A., Breugel, Gemeente Heerhugowaard, een historisch-geografische inventarisatie, Alkmaar, 2012. Cultuur Compagnie Noord-Holland.*
Bruin, de J., Het snoodste land waar God ooit kwam. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot begin 20ste eeuw, Obdam, 2004.
Bijman, A., Ontstaan, ontginning en bemaling van Westfriesland, gepubliceerd, 2020 (eigen uitgave).
Gemeente Langedijk, Beleidsnota Cultuurhistorie Langedijk, Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Alkmaar, 2011.*
Geus, J., Steenfabricage in westelijk Westfriesland, in Tijdschrift Holland, jrg. 11, 1979. *
Geus, J., Uit de historie van Koedijk en Huiswaard, van 1300 tot 1972, Schoorl, 1990.
Ham, W. van der, Hollandse polders, Amsterdam, 2009.
Kalverdijk G., Het Behoud van het Kerkmeer- en Dergmeercomplex, COOGH-Blick jrg. 2002.*
Kosian, M., Droogmakerijen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2017, Amersfoort.*
Kaptein, H., Nijverheid op windkracht: Energietransities in Nederland 1500-1900, Hilversum 2017.
Keunen, G.H. Waterbeheersing en de ontwikkeling van de bemalingstechniek in West-Nederland. De historische
ontwikkeling van poldermolens en gemalen tot heden. In: BMGN, 103 (1988) afl. 4, pp. 571-606*
Komen, H., Stolpboerderijen in Heerhugowaard, deel 1-3, Heerhugowaard 2007-2009-2011.
Numan, K. C., Burchhorn, van kwelder tot polder, de eerste bedijking in Hollands Noorderkwartier, 1457-1561, Heerhugowaard / Wormer, 2020.
Perfect gemeten, Landmeters in Hollands Noorderkwartier ca. 1550-1700, onder redactie van Wieringa, F. e.a., Wormer, 1994.
Ooijevaar, B. Weelpolder onder Aartswoud, Stichting HoochHoutwout, 2007.*
Pop-Jansen, M., en Streefkerk, C., Duizend en een dijkgraven, 800 jaar waterbeheer in Alkmaar, in Historische Vereniging Oud Alkmaar, 18e jrg., nr. 4, 1994.*
Raad, de, H., en Kalverdijk, G., Kleimeer, het groene hart van het Geestmerambacht, Van plas tot polder tot natuurgebied, in Poldergeest 20, Stichting RAG, 2015.*
Raad, de, H., en Post, P., Historische Atlas van Alkmaar, marktstad tussen duinen en polder, Nijmegen, 2018.
Reh, W. / Steenbergen, C. / Aten, C., Zee van Land. De droogmakerij als atlas van de Hollandsche landschapsarchitectuur, Purmerend, 2005.
E. Schultz, De Nederlandse droogmakerijen, ministerie van verkeer en waterstaat, Rijprapport, Lelystad, 1987.*
Vries, de, B., Een Westfriese affaire, Malers in de Kerk- en Dergmeer, Oudkarspel, 2010.
Zwet, van, H., ‘Lofwaerdighe dijckagies en miserabele polders’, een financiele analyse van landaanwinningsprojecten in Hollands Noorderkwartier, 1597-1643, proefschrift, Hilversum, 2009. *
* | Deze titels kunnen digitaal worden gelezen. Zoek via Google op titel. |
Websites
Canon van Alkmaar, https://www.canonvannederland.nl/nl/noord-holland/alkmaar/
Geheugen van Schagen, https://www.geheugenvanschagen.nl/inhoud/1500-1600/282-waterwegen-in-en-om-schagen.html
Genealogyonline, https://www.genealogieonline.nl/genealogie-richard-remme/I76423.php, over Dirk Teijlingen.
Kwaad.net, het ontstaan van West-Friesland. Link: http://www.kwaad.net/West-Friesland.htm
Molendata base Nederland, https://molendatabase.nl/index.php
Oneindig Noord-Holland, verhalen, https://onh.nl/verhaal
Oud Alkmaar, tijdschriften, https://tijdschriften.archiefalkmaar.nl/periodicals/OAL
Westfries Genootschap, https://www.westfriesgenootschap.nl/
Zijpermuseum., https://www.zijpermuseum.nl/
Geraadpleegde archieven
Nationaal Archief Den Haag; Noord-Hollands Archief Haarlem; Regionaal Archief Alkmaar
Waterlands Archief Purmerend; Westfries Archief Hoorn
Bronnen / Literatuur Weblezing / Hfd. 5. Vestingsteden in Westfriesland
Anonymus (1588) Medemblik rond 1588. In: Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands
Noorderkwartier. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Baen, J. de (1683) Portret van de bewindhebbers van de VOC-kamer in Hoorn.
Bakker, F. (1989) Een nieuw Medemblikker scharre-zootje. Enkele grepen uit de geschiedenis van
Medemblik, 1289-1989. Schoorl: Uitgeverij Pirola.
Beekman, A. (1916) Holland, Zeeland en Westfriesland in 1300. In: Geschiedkundige atlas van
Nederland. ’s Gravenhage.
Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands Noorderkwartier. In: Historische plattegronden
van Nederlandse steden. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Besteman, J. (1989) The pre urban development of Medemblik: from an early medieval trading
centre to a medieval town. In: Medemblik and Monnickendam: aspects of medieval urbanization in
northern Holland. Amsterdam, pp. 1-30.
Blaeu, J. (1649) Topographia Enchusae. In: Stedenatlas van J. Blaeu.
Blaeu, J. (1649) Medemleck. In: Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands Noorderkwartier.
Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Borger, G. (1978) De oudste topografie van Hoorn: de wording van een stad. In: West-Frieslands Oud
en Nieuw, nr. 45, pp. 7-19.
Bosma, J., A. Mekking, K. Ottenheym en A. van der Woud (2007) Bouwen in Nederland (600-2000).
Zwolle: Waanders Uitgevers.
Bossaers, K. (1999) Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun oorlogen en opstanden.
In: Ach lieve tijd West-Friesland. Zwolle: Uitgeverij Waanders.
Boxhorn, M. (1632) Kopergravure van de heerlijkheid Schagen.
Boxhorn, M. (1632) Kaart Enkhuizen 1632
Breebaart, W. (1761) Keur over de Magere Beestenmarkt te Hoorn.
Bruijn, M. (z.j.) Impressie van kasteel Medemblik rond 1450 op basis van rekeningenboek
Tymmerage.
Bruin, J. de, (1999) Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun bestuur en rechtspraak.
In: Ach lieve tijd West-Friesland. Zwolle: Uitgeverij Waanders.
Buiten, J. (1994) Maquette Hoorn omstreeks 1300. Hoorn.
Centrum van Cultuur de Drom (2023) Foto van Drommedaris. https://drom.nl/de-drommedaris
(geraadpleegd 4 maart 2023)
Deventer, J. van, (1560) Alkmaar
Deventer, J. van, (1650) Enckhuyzen, 1650. In: Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands
Noorderkwartier. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Deventer, J. van, (1650) Hoorn, 1650. In: Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands
Noorderkwartier. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Deventer, J. van, (1650) Medenblick, 1650. In: Beenakker, J. (1991) Deel 5: De steden van Hollands
Noorderkwartier. Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Canaletto.
Dou, J. (1683) ’t Hoogh-heemraetschap van de uytwaterende sluysen in Kennemerlant en de WestFrieslant
Ellerbroek, B. (2023) Foto van Oosterpoort. https://hoorn.d66.nl/oosterpoortbrug-kleurt-blauwvoor-75-jaar-vn/ (geraadpleegd 28 februari 2023)
Fries Museum (z.j.) Tekening van Grutte Pier.
Gemeente Enkhuizen (1614) Schilderij Vlootschouw rede van Enkhuizen 1614 bij bezoek Prins
Maurits van Oranje.
Google Maps (2023) Printscreen van satellietbeelden van Enkhuizen en Hoorn.
https://www.google.nl/maps/@52.7048422,5.292451,1611m/data=!3m1!1e3?hl=nl (geraadpleegd
12 oktober 2022)
Hardeman, G. (2017) Foto van Zuiderkerk Enkhuizen.
https://www.ghardeman.nl/fotos600p/enkhuizen.htm (geraadpleegd 4 maart 2023)
Haytsma, A. (2005) De Westfriese Omringdijk, Geschiedenis van een monument. Abcoude: Uitgeverij
Uniepers.
Historiek (2019) Graaf Willem V (1330-1389) https://historiek.net/graaf-willem-v-1330-1389/494/
(geraadpleegd: 1 maart 2023)
Hogenberg, F. (1578) Inname van de Haarlemmerpoort.
Jeeninga, W. (1999) Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun steden. In: Ach lieve tijd
West-Friesland, pp. 83-102. Zwolle: Uitgeverij Waanders.
Jolly, P. (z.j.) Reconstructie plattegrond Hoorn, 1426
Kalma, J., J. Spahr van der Hoek en K. de Vries (1968) Geschiedenis van Friesland. Leeuwarden:
Miedema Pers.
Kerkmeyer- De Regt, C. (1943) Stadsrechten in West-Friesland. Hoorn.
Kwaad, F. (2002) Hoorn en het binnenwater, Enkele waterstaatkundige aspecten van Hoorn en
omgeving in de 13de
-17de eeuw. In: Kwartaalblad Oud Hoorn 2003. Hoorn: Stichting Oud Hoorn.
Lesger, C. (1990) Hoorn als stedelijk knooppunt, Stedensystemen tijdens de late middeleeuwen en
vroegmoderne tijd. Hilversum: Uitgeverij Verloren (proefschrift UvA).
Lutjeharms, J. (1951) Rond Schagen. In: De Speelwagen, jaargang 6, nr. 7, pp. 193-196.
Nijs, T. de, en E. Beukers (red.) (2002) Geschiedenis van Holland Deel II, 1572 tot 1795. Hilversum:
Uitgeverij Verloren b.v.
Oliver, I. (1588) Portretminiatuur van Diederik Sonoy.
Pbech (2008) Foto van Drommedaris Enkhuizen
Rademaker, A. (1732) Het huis te Schagen
Rietschoof, J. (17de eeuw) Schilderij Zicht op Oostereiland.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (2005) Foto van eenhoorn op banpaal in Schardam.
Rijksmuseum Amsterdam (18de eeuw) Detail van uithangbord met haringbuis.
Saaltink, H. (1980) Hoorn in kaart. Vier eeuwen Hoornse stadsplattegronden. Uitgave Stichting de
Hoofdtoren.
Shutterstock (2021) Luchtfoto van Medemblik. https://www.toeractief.nl/advertorial/medemblik/
(geraadpleegd 27 februari 2023)
Sluyter, H. (1865-1870) Willem van Oranje te Enkhuizen, 1572 . Naar: Schilderij van Hendrik Jacobus
Scholten.
Tartwijk, B. van, (2002) Ontwikkeling van de Hoornse haven in de loop der eeuwen. In: Muller, A.
(redactie), Hoorn en de zee. Hoorn: Publicatiestichting Bas Baltus, pp. 13-52.
Universiteit van Amsterdam (1650) Beschryvinge van de Goudt-kust Guinea.
Utenwael, P. (1609) Hooren in Westvrieslant. Amsterdam: Cornelis Claesz.
Utenwael, P. (1599) Kaart van Medemblik.
Velius, T. (1740) Chronyk van Hoorn. Vierde druk, met Aantekeningen door Sebastiaan Centen.
Hoorn: Jacob Duyn.
Vereniging Oud Hoorn (2015) Foto’s van overkluizingen.
https://www.oudhoorn.nl/actualiteit.php?id=01533 (geraadpleegd 4 maart 2023)
Versluijs, F. (2005) Struinen door Enkhuizen, een verzameling historische wetenswaardigheden.
Enkhuizen: Raamwerken Printing & Design B.V.
VOCwandeling.nl (2022) Foto Engelse toren. https://www.vocwandeling.nl/portfolio/engelse-toren2/ (geraadpleegd 18 oktober 2022)
Vries, R. de, (1987) Enkhuizen 1650-1850, Boei en achteruitgang van een Zuiderzeestad. Amsterdam:
De Bataafsche Leeuw.
Vroom, H . (1622) Schilderij Zicht op Hoorn.
Wandeldingen.nl (2021) Wandelen in Gorinchem: over de vestingmuren.
https://www.wandeldingen.nl/wandeling-in-gorinchem/ (geraadpleegd 28 februari 2023)
Westfries Archief (1970) Luchtfoto Schellinkhout
Westfries Archief (1870-1880) Foto van Turfhaven rond 1875.
Westfries Archief (onbekend) Foto van origineel document van stadsrechten
Westra, F. (1992) Nederlandse ingenieurs en de fortificatiewerken in het eerste tijdperk van de
Tachtigjarige Oorlog, 1573-1604. Alphen aan den Rijn: Canaletto (proefschrift).
Wiersma, P. (1981) De Grote Kerk van Hoorn. In: Bulletin Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige
Bond, jaargang 80, nr. 4, pp. 169-232.
Wiersma, P. (1981) Ontwikkeling Hoorn, 1200-1450. In: Bulletin Koninklijke Nederlandse
Oudheidkundige Bond, jaargang 80, nr. 4, pp. 169-232.
Wikipedia (2023) Foto van banpaal in Schardam. https://nl.wikipedia.org/wiki/Banpaal_in_Schardam
(geraadpleegd 28 februari 2023)
Wikipedia (2022) Foto van graaf Willem VI. https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_VI_van_Holland
(geraadpleegd 1 maart 2023)
Wikipedia (2022) Maria- of Kruittoren. https://nl.wikipedia.org/wiki/Maria-_of_Kruittoren
(geraadpleegd 19 oktober 2022)
Wikipedia (2021) Zeedijk en muur op Wierdijk in Enkhuizen.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Bestand:Zeedijk_en_-muur_op_de_Wierdijk_in_Enkhuizen.jpg
(geraadpleegd 28 februari 2023)
Willemsen, R. (1988) Enkhuizen tijdens de Republiek, Een economisch-historisch onderzoek naar stad
en samenleving van de 16de tot de 19de eeuw (proefschrift UvA). Hilversum: Verloren.
Woesik, H. van (2002) Ontwikkeling, bloei en ondergang van de scheepsbouw in Hoorn. In: Muller, A.
(redactie), Hoorn en de zee. Hoorn: Publicatiestichting Bas Baltus, pp. 199-253.
Zijper Museum (2023) Venster 6: De St.Elisabethsvloed en de aanzet tot de Hondsbossche
Zeewering. In: Canon van de Zijpe. https://www.zijpermuseum.nl/canon/1421.html (geraadpleegd
26 februari 2023)
Zijper Museum (2023) Venster 11, De definitieve bedijking van de Zijpe. In: Canon van de Zijpe.
https://www.zijpermuseum.nl/canon/1596.html (geraadpleegd 28 februari 2023)
Bronnen / literatuur Weblezing Hfd 6. Ruilverkavelingen in Westfriesland
Westfries Archief Hoorn.
-Stukken betreffend ruilverkaveling. Collectie Laan (1934-1983). inv. nr. 47 ruilverkaveling Drieban; inv. nr. 48 ruilverkaveling
Grootslag; inv. nr. 49 ruilverkaveling Vier Noorder Koggen; inv. nr. 50 Ruilverkaveling Westerkogge.
-Verdeeld land. Simon van den Bergh. De geschiedenis van de ruilverkaveling in Nederland vanuit een lokaal perspectief,
1890-1985. Nederlands Agronomisch Instituut. ISBN 90-850400403. Proefschrift.
-Hoe komt een ruilverkaveling tot stand? Uitgave Heidemaatschappij.
-Waar het om gaat bij ruilverkaveling. Cultuurtechnische Dienst, uitgave Ministerie van Landbouw en Visserij.
-Het Grootslag: een sociologische studie naar aanleiding van de toekomstige ruilverkaveling. J.D. van Oort, A. de Schutter,
1969.
-Polder ‘Het Grootslag’ op zijn best. Leven en werken van de tuinders vóór de ruilverkaveling. Uitgave historische vereniging
Stede Broec, 2007.
-Rapport voor de ruilverkaveling Het Grootslag. Uitgave Cultuurtechnische Dienst, 1969. Voorontwerp ruilverkaveling Westerkogge, Berkhout.
Uitgave Voorbereidingscommissie.
-Ruilverkaveling De Westerkogge. Stichting voor Bodemkartering. Uitgave Cultuurtechnische Dienst, 1969.
-Rapport betreffende ruilverkaveling van gronden in de gemeenten Avenhorn, Berkhout, Oudendijk, Hoorn, Wognum,
Opmeer en Zeevang genaamd ‘Westerkogge’(circa 3 600 ha). Uitgave Centrale Cultuurtechnische Commissie. Regionaal Archief Alkmaar
-Ruilverkavelingsplan Geestmerambacht.
-Landinrichtingsplan Schagerkogge
Literatuur
-De Gouw. De Geschiedenis van een Westfriese ruilverkaveling. C. Spijker e.a. Uitgave Stichting Projector van het Westfries
Genootschap. ISBN 978-90-9026988-7. 2013.
-Ruilverkaveling Obdam. P. Tamis. 1978.
-De Ruilverkaveling der Balummermieden op Ameland. Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (K&L) 1918.
-Van varen naar rijden. De ruilverkaveling van de Polder Geestmerambacht. Agnes de Boer. 2021. ISBN 978-94-92335-29-6.
-Artikelen over ruilverkavelingen in de jaarboeken West-Friesland(s) Oud & Nieuw.
-Geestmerambacht op de schop. W. Middelbeek, jaargang 34. 1967.
-1924-Veranderend Westfriesland-1984. J.J. Visman, jaargang 51, 1984.
-Ruilverkaveling gaf nieuw gezicht aan de Woudmeer. Volkert J. Nobel, jaargang 52, 1985.
-Waarland en Slootgaard op de schop. Arnold Landman en Joop Zutt, jaargang 58, 1991.
-Westfriesland op de schop. Volkert J. Nobel (concept ir. J.G.I. van Beek, jaargang 65, 1998.
-Ir. J.G.I. van Beek; de Grote Verkavelaar. Volkert J. Nobel, jaargang 65, 1998.
-Verkaveling bracht een stukje boerenhemel. Adriaan koster en Janny Koster-Donker, jaargang 68, 2001.
-De Gouw te boek, de ruilverkaveling in beeld. Klaas Molenaar. Jaargang 73, 2006.
-Verkaveld land: van vaarpolder tot rijpolder. Piet Koenis. Jaargang 86, 2019.
Afbeeldingen
-Animaties: Studenten van de Saxion Hogeschool te Deventer.
-Kaartmateriaal: website topotijdreis. Kadaster. (schriftelijk toestemming Kadaster noodzakelijk?)
-Stichting Projector van het Westfries Genootschap
-Fotocollectie Het Leven 1906-1941. Spaarnestad Photo.
-Beeldbank Stichting Oud Wervershoof
-Beeldarchief Langedijker Verleden.
-Beeldbank Stichting Oud Obdam-Hensbroek
-Beeldbank historische kring Berckhout Bobel Dyck
-Beeldbank Historische Vereniging Suydercogge
-Website Amelanderhistorie.nl/
-Website Koggenland.nl/
-Website warmenhuizeninoudefotos.nl/
-Website akkerwijzer.nl/
-Website mijnstadmijndorp.nl/
-Kaart Westfriesland + tabel) De 21 uitgevoerde Westfriese ruilverkavelingen.
-Door de inschrijving van de akte van toedeling in de openbare registers wordt het ruilproces formeel afgerond en krijgen de eigenaren hun nieuwe kavels officiëel op naam. (Uit: De Gouw. De geschiedenis van een Westfriese ruilverkaveling. Stichting Projector van het Westfries Genootschap. ISBN 978-90-9026088-7)
-Hoofdstukje ‘Waarom ruilverkavelen?’
(Foto B. luchtfoto) Het Geestmerambacht, het Rijk der Duizend Eilanden, vóór uitvoering van de ruilverkaveling. (Foto: Beeldarchief van de Stichting Langedijker Verleden. nr. LF 0040)
-(Foto C. hooioogst in een vaarpolder) Hooioogst in de jaren vijftig. Het werk in een vaarpolder was zwaar en tijdrovend. (Foto: Grontmij)
Hoofdstukje ‘Uitvoering’(Foto D. Schattingsploeg Warmenhuizen) Het voortbrengend vermogen van de grond is de basis van het ruilproces en wordt geschat door een aantal speciaal daartoe aangewezen agrariërs uit het gebied. Op de foto een ploeg schatters in het Geestmerambacht. Staand vanaf links: J. Entes, J. de Groot, P. Sevenhuysen. C. Spaan, J. de Ruiter en knielend R. Molenaar en kadasterambtenaar De Kreek.
Foto: http://www.warmenhuizeninoudefotos.nl
-(Foto E. Zandzuiger in actie) Een zandzuiger in actie in de ruilverkaveling Hensbroek. De zandput is tegenwoordig onderdeel van het recreatiegebied De Leijen.
(-Foto Grontmij) (Foto F. ontsluitingsweg in aanleg). De aanleg van een ontsluitingsweg in de ruilverkaveling Hensbroek.
(Foto Grontmij) (Foto G. Peilscheiding) Met behulp van kunstwerken worden de gewenste waterpeilen in de verschillende peilvakken gehandhaafd. (Foto: Studenten van de Saxion Hogeschool Deventer)
Bronnen / Literatuur Weblezing Hfd. 7. Een andere tijd, Topotijdreis 1950-2020
Websites
www.regionaalarchiefalkmaar.nl/
www.amsterdam.nl/stadsarchief/
Andere websites historische verenigingen in Westfriesland
Literatuurlijst
Literatuurlijst
Anker, Robert, Oostwoud, in Raster 58, 1993.
Bonsen G. en Konter W.,Toekomstvisie Westfriesland, SOW Hoorn, 2015.
Boer, Agnes de, Van varen naar rijden. De ruilverkaveling van de polder Geestmerambacht, Wormer 2021.
Bremer, J. T. en Heide G. van der, Het Noordhollands landschap. Terugblik en toekomst 1936-1986, Oostzaan 1986.
Canon van Nederland, groeikern Alkmaar website 1972 – heden.
Canon van Nederland, canon Kennemerland, Noord en Zuid herenigd, 1957.
Hoogstraten van D.H. e.a., Kansen voor de stolp in Noord-Holland, Alkmaar 2015.
Kernvisie leefbaarheidsplan Midwoud- Oostwoud, op weg naar ons paradijs, 2017.
Kouwenberg, Machiel, Alkmaar als groeikern, in Oud Alkmaar 2012, no 3 pp. 62 -71.
Lansdaal, A. De groei komt op gang, Hoorn na 1970, in Oud Hoorn 2022/4.
Metaal, Stefan, De stad uit, in Ons Amsterdam, mei 2017.
‘Toekomstvisie gemeente Opmeer 2030, thuis in Opmeer! juli 2021.
Smit, Jan, De veiling, ooit het kloppend hart van veel dorpen. Westfries Genootschap, 2016.
You Tube, Dijkjes en dorpen in West-Friesland.
West-Friesland…het land waar wij wonen, Westfries genootschap, 1984.
Nobel, Volkert, K.I. station Sijbekarspel, West-Friesland toen en nu, Westfries Genootschap.
Westfriesland Midden, in Prachtlandschap Noord-Holland! Leidraad Landschap en Cultuurhistorie 2018.
Westfriesland Oost, in Prachtlandschap Noord-Holland! Leidraad Landschap en Cultuurhistorie, 2018.
Westfriesland West, in Prachtlandschap Noord-Holland! Leidraad Landschap en Cultuurhistorie 2018
