Bibliotheek
Bibliotheek » WFON » 1993 » Pagina 31-34
De kerk
Eerder verschenen in West-Frieslands Oud & Nieuw, 60e bundel, pagina 31-34.
Uitgave: Historisch Genootschap „Oud
West-Friesland”, 1993.
Auteur: Jan Bobeldijk.
De skroiver van dit verhaal, Jan Bobeldijk, is geboren en getogen in Abbekerk. Hai had deer jarelang een annemersbedroif, vlak naast de kerk.
M'n hêle leven koik ik al teugen een kerk an, want ik weunde d'r naast en nou geneven over. 't Is
een grôte kerk met een lange stienen spis, 37 meter houg. Ze noeme 'm de witte kerk, maar dat is 'ie
maar een paar keer weest. As ze 'm net witteld hadde. Da's nou al weer 'n paar jaar leden. Deuze kerk is
al oud, maar hai staat op de plaas weer eerder al 'n nag ouwere sting. 't Skip van de kerk is van 1751 en
de toren van 1642. Vroeger is 't een katholieke kerk weest, nou is 't een hervormde. In dut durp binne ze
niet zô bar kerks. Om de week of wat is 'r dienst en den komt 'r meskien 8 tot 12 man,dat je begroipe:
erg gezellig zel 't 'r niet weze. D'r is ok gien koster meer. Een paar lede van de kerkereid houwe de boel
wat gnap, stoke de kachel en maaie of en toe 't gras.
Zelf kwam ik ok niet veul in de kerk. Alliendig as 'r wat stik was. Vroeger moste we altoid 't plevon van
de kerk rage in 't voorjaar. Toen Arie Bouwer koster was kwam hai altoid te vraag of wai weer d'rs de nok
rage wouwe, want hai dorst niet omhoug. Den kwam oôs langste ladder opperdan, van wel 8 meter en den
omhoug nei de hanebalke, die wazze temet 25 cm breid en 40 cm houg. Ik liep 'r den met 'n ragebol overheenen
maaide alle spinragge nei beneden. Arie sting altoid beneden met de handen van z'n houfd te skuddebollen.
Alsmaar preuvelende van: “tjô Jan, jij durve, tjô Jan, koik uit!” De gôte
uithale most ik ok altoid doen in de herrest. Dat hew ik lang dein.
Vroeger deide we ok de vlag uitsteke van de toren. Dat beurde vlak nei de oorlog nagal veul, dat ik hew de
voif verskillende houten trappe oftig op en ofloupen. De vlaggestok sting in de spis en 't was altoid 'n
heêl gemadder omdat lange kring van 6 meter deur 't kloine deurtje buiten te kroggen op de omloup.
Den most de vlag d'r an bonden, ging 't hele spul deur een gat de lucht in en den de stok nag vastbinde.
Je most altoid uitkoike dat je 't roôd voor hadde. As 't hard waaide en regende was 't nag een barre
klus. 's Eivens inhale was hillegaar wat. Ien keer, met een kôninginnedag hew 'k 'm pas om 12 uur
's nachs inhaald. Hardstikke fout vezzelf, maar ja d'r was groot feist en den hei je zuk welders.
Ik bin toen vreiselijk verskoten. 't Was vezzelf hardstikke donker dat 'k zag die twei uile niet, toen ik
m'n houfd deur 't luk bai de klok stak. Ze skôte met 'n paar vreiselijke skreêuwe vlak langs
m'n houfd deur de luigate nei buiten. Ik skreeuwde nag harder as hulle. Bovenin de spis was 't ok donker.
En dat lamme deurtje zat met een grote ouwe haak goed vast. Aars kon 'k 'm met m'n klomp openslaan, maar
'k was op skoene en die wazze te slap, dat ik most weer hillegaar nei beneden voor een end hout. Toen ik
weer op de omloup sting en de vlag losknoupte viel de stok op m'n tône, dat 'k vloekte d'r van.
Gekoik liet ik de vlag los, dat die waaide van de toren zo 't land in. Je ziene God straft drekt. Ik hew
nag wel een half uur in 't stikdonker zocht nei die vlag. Hai lag vezzelf smerig en wel in sloot, wel 200
meter van de toren of.
Dr zat een oud uurwerk in de toren op de eerste zolder. Moin vader en m'n grootvader hewwe jare elke dag
de klok opwonden met een groot wiel bezaaien uurwerk. In moin toid hinge d'r twee swere kaie an touwe, en
die moste maar ien keer in de week optrokken worre. Nou is alles elektries. Ien van die kaie is naggeres
van boven nei beneden vallen. 't Touw was borsten. Een hêle deuk in de vloer vezzelf en de kai stik.
De klok luie beurde met kerkdienste twei keer en met trouweraie, begrafenisse en brand ien keer. 'k Hew 't
ok veul dein. We deide 't met z'n tweien omstebeurt, want 't duurde met begrafenisse soms wel vaif of tien
minute en den most 't touw altemet overgeven worre. 't Was een slag, dat luien. As je 't niet goed deide,
den sleeg de klok raar in de lucht. Den kwam d'r gien geloikegoid in en dat was vezzelf teugen 't zere bien.
Want 't hêle durp kon 't hore. Bai de kerkdienste deid Arie Bouwer, de koster, 't altoid. Hai kon 't
merakel, altoid 8 uur sundessochens trok hai voor de eerste keer en altoid 144 slage.
Ik hew welders vroegen an Arie “weerom 144 slage?” “O, dat hoort zô” zoi Arie,
maar weerom wist hai niet. Ik hew ze honderde kere teld as ik nag te bed lag sundessochens. In de oorlog
het Arie een toid niet luie kinnen, want de moffe hadde oôs klok stolen. Maar we hadde geluk want nei
de oorlog is oôs klok verachtig weer vonden. Hai lag in een skip dat zonken was op 't Oiselmeer. D'r
zatte nag een zoôt are klokke ok in dat skip. Nei de oorlog hewwe moin vader en z'n knechs de klok
met een lier weer in de toren hesen. Ok de klok van Opperdoes hewwe wai d'r weer in hesen.
De klok slaat altoid hêle en halve ure, maar wai hewwe d'r meist gien erg meer in. Soms as de wekker
gaan is wacht ik op de klap van half zeuven maar 't beurt oftig dat 'k 'm geniesen hoor. Maar as we warskippers
hewwe den skiete die temet elk half uur overeind in bed, want 't is net of 't ding an de zolder hangt.
In de kerk staat vezzelf een urgel, een best urgel. Vroeger most je met mensekracht lucht in dat urgel trappe.
D'r zat an de are kant van 't toesebord een balk met een plankie en dat kon temet een halve meter op en neer.
As je d'r op staan ginge, zakte je zachies omleig. Gong je d'r of, den kwam 't plankie zachies weer omhoug.
Ik hew een zoôt keer saterdes staan te trappen voor Meindert Boekel. Dat was toentertoid een groôt
organist uit Hoorn. Hai speulde altoid sundes voor de radio, de NCRV en den rippeteerde hai altoid op oôs
urgel. De urgeltrapper van de kerkdienste was Arie Koster. Wai, as joôsies van 'n jaar of twaalf, hewwe
Arie d'rs vreiselijk verskiete leiten. D'r was 'n raampie vlak boven't trapplankie, maar Arie was nag al kloin,
dat as hai trapte den zag jenag net z'n achterhoufd en den zakte Arie weer. Wai zouwe toen met een stientje
teugen 't raampie gooie, as Arie weer omhoug kwam.'t Ging allien efkes te hard dat 't raampie ging te barsten
en Arie donderde van 't plankie. Geloik 't urgel stil vezzelf, en je hoorde 't gezang ok ofzakken. Wai weg.
Dat was maar goed ok, want Arie Bouwer, de koster, sturmde de deur uit nei oôs huis toe. Wai zatte
al lang skuil in de houtboet.
Met kloine eerappeltjes hielde we ok welders wedstroide wie 't hougst gooie kon teugen de toren an. Maar
as je naast de toren gooide vloog zo'n dinkie over 't dak van de kerk op 't kerkhof. Nou was naast 't kerkhof
de bakkerai van Jaap Warnar. 't Is beurd dat Jan Visser, die vreiselijk gooie kon, over 't dak gooide. Z'n
piepertje belandde deur de rame van de bakkerai, weer Jaap net sting te sweiten an 'n blad taartjes.We hewwe
't niet zien, maar 't skoint dat Jaap voorover op 't blad vallen is in de slagroom. Hai en z'n vrouw hewwe
nooit begrepen hoe of Jaap z'n val en 't stikkende raam presies geloik beure konne.
Ze hadde vroeger 'n grôte swarte kachel in de kerk. Die wier saterdes al anmaakt en den had de koster
deer metienal 'n emmer met water op staan om 'ti en en aar te soppen. Jare nei de oorlog kwamme toen de
eerste plastiek emmers. De al wat ouwe koster het toen perbeerd om hier ok z'n water in an dekook te kroggen.
Maar toen hai nei een half uurtje te koik kwam, leek de kerk wel een sauna en op de kachel lag nag een
stinkend houpie smolten plastiek. De dreide hinge an de grond toe. Jare later hewweze een grôte
ôliestook kregen. Dat gong beter. Tot op een sundegochend Arie, de koster, de deur opendeid. Later
zoi Arie teugen moin: “'t Leek wel of 'k in de hel keek”. De kachel had kure kregen en was an
't loeven gaan, een hêle nacht lang. De witte kerk was hêlegaar swart. Gien kerkerai vezzelf
die dag, en dat het wel zes weke duurd. Een skommaak ploeg het alles opgnapt en skilderd. Nou hewwe ze gas,
da's temesten skoôn, maar nag al proizig.
As 't sturmd den kin d'r nag welders wat beure op 't dak, want altoid gaan d'r een zootje panne of. In 1953,
in de rampnacht, meer as tweiduizend geloik. Een jaar of twaalf leden is de haan d'r ofsturmd en 's nachs
om twei uur bai moin op 't pad vallen. Hêlegaar dubbeld. Bai de leste resterasie is 't beist weerop
't toppie plaast. Hai sting mooi opskilderd en rippereerd bai de gemeente in de werkplaas, maar gienien
had 't lef om 'm d'r op te zetten.
Ok is de toren al 'n paar keer raak sloegen deur de bliksem. Nô den leek 't bai oôs ok wel oorlog.
Maar 't ding is van stien, dat brande doet hai drekt niet. Toidens de leste jare van de oorlog hewwe d'r
verskaiene kere onderduikers skuil zeten bovenop 't urgel. Moin vader had een sleutel maakt van de torendeur
en as 'r den onraad was liet hai ze d'r in. Arie, de koster, het dat nooit weten,maar hai zoi welders teugen
moin vader: “Ik begroip'r niks van. D'r legge aldeur peukies en as bai 't urgel en de speulder en de
trapper rouke gien van tweien.”
De kerk is nou net opgnapt, 'n paar jaar leden is 'r nag 'n vurrefie teugenan gaan en nou gloort hai weer
teugen je op. Z'n profiel kin je in 't durp gien meer misse, maar as godshuis betekent hai niet veul in
oôs durp. As ik vanveer an kom raaien is 't voor moin ien van de dierbaarste herkenningstekens. Den
kom ik weer thuis.
Abbekerk, najaar 1992.
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
723. Ik hou niet van z'n konkelefóesies (smoesjes; overdreven beleefdheid, mooipraterij).Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.