Archivering » Westflinge » 2006 » 20 september

Cees de Boer, president van West-Friesland

Westflinge
De rubriek Westflinge richt de schijnwerper op het verleden van West-Friesland met een actuele aanleiding. Vandaag aandacht voor Cees de Boer, een legendarische West-Fries.
(Eerder verschenen in het Noordhollands Dagblad, woensdag 20 september 2006.)

Door Ed Dekker

MEDEMBLIK – Een ambachtelijk bakker, gedurende 35 jaar te Wadway, maar vooral een markant volksman. Cees de Boer (1896-1977) was wijd en zijd bekend in West-Friesland. Zijn leven is vastgelegd in het boek ‘Cees de Boer, wie kent hem niet’. Het wordt binnenkort gepresenteerd.

De presentatie is een van de vele activiteiten tijdens een speciaal ‘Cees de Boer-weekend’, zaterdag 30 september en zondag 1 oktober in het Bakkerijmuseum te Medemblik. Cees de Boer kan worden gezien als de grondlegger van het museum. Boek en weekend zijn een initiatief van schoonzoon Theo Spil.
‘Cees de Boer, wie kent hem niet’ bestaat uit twee delen. Het eerste deel schetst het leven van deze opmerkelijke West-Fries. Daarbij maakt Theo Spil (64), die het boek samenstelde samen met zijn dochter Marga (39), allerlei historisch getinte uitstapjes. Zoals naar Westwoud, het geboortedorp van De Boer. Het tweede deel is genealogisch van aard. Theo Spil heeft jarenlang archiefonderzoek bekroond met een extra uitgebreide kwartierstaat van zijn vrouw Ans. In de kwartierstaat worden alle ouders gevolgd. Te beginnen met haar ouders Cees de Boer en Gré Laan en na hen ouder na ouder.
Veel West-Friese families trekken in dit overzicht voorbij, zoals Bakker, Beers, Beemster, Boon, Breed, Commandeur, Dekker, Koopman, Meester, Nan, Obdam, Overman, Portegijs, Rentenier, Schouten, Veeken en Vriend.

Verwoed verzamelaar

Cees de Boer was een verwoed verzamelaar. Hij verzamelde van jongs af van alles, van ansichtkaarten en bidprentjes tot zilverwerk en bakkerijspullen. Als het maar West-Fries was. Ook schreef hij veel op. Van anekdotes en gebruiken tot informatie over de geschiedenis van West-Friesland en zijn dorpen.
Voorts bouwde hij een omvangrijke collectie oude foto's op. Uit deze verzameling publiceert het Noordhollands Dagblad sinds 8 september dagelijks een portret van een onbekende West-Fries.
De collectie bakkerijspullen heeft geleid tot het Bakkerijmuseum, waarin de familie Spil al bijna 25 jaar actief is.
Het geboortehuis van Cees de Boer in Westwoud stond naast de bakkerij van de weduwe Hoogendijk. Als kind kwam hij daar vaak. Na de lagere school heeft hij als knecht bij veel bakkers in West-Friesland gewerkt. Zijn eerste baas was Jan Klaver, bakker in de ‘Ouwe Dik’ (de Oudijk, bij Westwoud). Daarna werkt hij bij de bakkers Jan Vlaar in Oosterblokker, Piet Steltenpool in Zwaagdijk en Jacob Deen in Grootebroek.

Garneren

Bij banketbakker Boekenstijn in Enkhuizen kreeg hij het garneren en boetseren in de vingers. Een bakkersopleiding bestond nog niet. Hij heeft ook gewerkt bij Gert Besseling in Grootebroek.
In zijn jonge jaren bakten broodbakkers voornamelijk roggebrood. Het bakken van echt tarwe- en wittebrood heeft Cees geleerd in Scheveningen tijdens zijn mobilisatie. Ervaring deed hij ook op bij bakkers in de Beemster en Heiloo, en bij Raat in Medemblik en Schuitemaker in Venhuizen.
Al voor zijn huwelijk in 1930 met Gré Laan uit Westwoud was hij actief bij de bakkersvakbond. Later werd hij voorzitter van de Westfriese Katholieke Bakkersbond. In het boek is een mooie foto opgenomen van een groep West-Friese bakkers die de Gist- en Spiritusfabriek te Delft bezocht, onder leiding van Cees de Boer.
Met zijn huwelijk ging hij ook zakelijk zelfstandig verder. Daags na de trouwerij werd hij eigenaar van de bakkerij van Pieter Jansz. Commandeur in Wadway. Het was een ‘best beklante brood-, koek- en beschuitbakkerij’. De aankoop was inclusief een boomgaard van een halve bunder. Uitgebreid gaat Theo Spil in op de historie van dit pand.
Cees de Boer was bakker te Wadway van eind april 1930 tot eind december 1965. Na 35 jaar doofde hij zijn met takkenbossen gestookte oven. Hij was toen bijna 69 jaar. Buurman Simon Loos kon het pand goed gebruiken voor de uitbreiding van zijn café De Vriendschap en kruidenierswinkeltje.
Een van de historische uitstapjes in het boek maakt Theo Spil naar de Katholieke Middenstandsbond Wognum. Alle leden in 1930 staan op een rijtje. Ook alle middenstanders uit die tijd in Wadway worden genoemd. Het dorp (met achttien huizen, een kerk en 65 bewoners) kende een groenteboer, schoenmaker, bakker, melkboer, kruidenier, vrachtrijder, timmerman, molenaar en twee kasteleins (van De Stoomboot en De Vriendschap).
Met zijn bakfiets was Cees de Boer een bekende verschijning. Zijn ventersrondje van twaalf kilometer voerde over 't War, Zomerdijk, Kerkweg (in Wognum), Raadhuislaan en Hoornseweg.

Abrahams

Rond 1930 maakte iedere bakker zijn eigen roggebrood en ontbijtkoek. Koeksoorten die werden gebakken waren speculaas, koekbeschuit (of plaatkoek, dat werd gegeten als broodbeleg) en lombok.
Cees de Boer vervaardigde in latere jaren allerlei specialiteiten. Voor veel prominenten uit West-Friesland heeft hij ter ere van hun 50e verjaardag een Abraham gebakken met een zelfgemaakt rijmpje erop gespoten.
In de oorlog werkt hij nauw samen met bakkerij Cor Blank. Vanaf 1943 stond de bezetter slechts één bakpunt per dorp toe. Uit dit gebod zijn in West-Friesland diverse samenwerkingsverbanden ontstaan, zoals de Voheko, de Vier Enen en de Enkhuizer Broodfabriek. Cees de Boer moest bakken bij Cor Blank. In de eerste oorlogsjaren verwarmde De Boer zijn oven met turf uit de Noordermeer.
Cees de Boer staat ook te boek als fruitteler. De inkomsten van de boomgaard waren soms hard nodig om het hoofd boven water te houden. In 1956 was de opbrengst van het fruit (peren en appels) groter dan die van de bakkerij.

‘President’

Met verve droeg hij de officieuze titel ‘president van de republiek Wadway’. Hij was bestuurlijk betrokken bij veel plaatselijke en regionale organisaties. Als er iets moest worden geregeld in Wadway, dan zorgde vaak Cees de Boer daar voor. Kinderen uit Wadway die in Spanbroek op school zaten, hadden nooit vrij met Koninginnedag. Maar wél als ‘de president’ zich er mee bemoeide.
Wadway heeft de bijnaam ‘republiek’ te danken aan de Bataafse Tijd. Het dorp was toen als een van de acht Nederlandse republieken zelfstandig. Jaren was hij in Wadway actief bij de vereniging Volksvermaak. Ook was hij een van de oprichters van loterijvereniging ‘Armoe zoekt List’. Een heel staatslot kostte in die tijd liefst tachtig gulden.
Populair was Cees de Boer ook als ceremoniemeester. In die functie zong hij altijd ‘Mensch durf te leven’ van de Langedijker componist Dirk Witte.

Alle Westwouders

De verzetsactiviteiten in en rond Wadway, het Theaterkerkje van Wadway, alle inwoners van Westwoud van bijna honderd jaar geleden en het standsverschil in dit dorp, allerlei onderwerpen worden belicht. Het boek is geïllustreerd met een groot aantal oude foto's. Ook wordt ingegaan op de grote verzameling voorwerpen van Cees de Boer. Antieke gebruiksvoorwerpen waren afkomstig uit diverse dorpen.
Een deel van de verzameling is te zien in Museumboerderij West-Frisia te Hoogwoud. Zoals een kaaspers, twee arrensleden, linnengoed uit de familie en het servies van de familie Laan.
Cees de Boer, de president van de republiek Wadway. Zijn verdiensten beperken zich niet tot de republiek, zo bewijst het boek. ‘President van West-Friesland’ mag ook.
Het boek ‘Cees de Boer, wie kent hem niet’ verschijnt in een oplage van 150 stuks en is na de presentatie op 30 september tijdens het ‘Cees de Boer-weekend’ verkrijgbaar in het Bakkerijmuseum te Medemblik. Het boek van 244 pagina's is een uitgave in eigen beheer van Theo Spil.

Westfries Biografisch Woordenboek
Groot, Pieter Dzn.
(1800-1882)

West-Friesland
Oud & Nieuw (1999)
West-Friesland in WO II

Westfries Biografisch Woordenboek
Moeskops, Jos
(1930-2005)

Vierkant 2013
Nummer 2 (Juli)