Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 15. Sport en spel » pagina 22-27

15.5 Hotel Igesz aan de Markt in Schagen

Veertig jaar lang vielen er de kegels

In het hotel van J. Igesz in Schagen aan de Markt, thans het Best Western Slothotel, is bijna veertig jaar onafgebroken gekegeld. Hier werd de basis gelegd voor de acht kegelclubs die nu nog in Schagen actief zijn. Het is moeilijk voor te stellen dat het kegelen eens tot de populairste sporten van Nederland behoorde. Toen in 1898 koningin Wilhelmina naar aanleiding van haar troonsbestijging een fraai geïllustreerd Sportalbum ontving, was het kegelen – na het wielrennen – met 64 verenigingen de grootste in clubverband beoefende sport van Nederland.

De kegeljongen van Hotel Igesz, verantwoordelijk voor het opzetten van de kegels, wacht op de worp. (Niestadt-fotocollectie Zijper Museum, Schagerbrug)

In 1890 werd in Den Bosch de Algemene Nederlandsche Kegelbond opgericht, in 1909 opgevolgd door de Koninklijke Nederlandse Kegelbond. In beide bonden was Alkmaar vertegenwoordigd door kegelclub De Unie die de banen in de Sociëteit De Unie (1877) in de Koorstraat als thuisbaan gebruikte. Er waren in Alkmaar zoveel kegelclubs actief dat men in 1906 besloot een eigen Alkmaarsche Kegelbond (AKB) te beginnen.

Hotel Igesz omstreeks 1940 (Pc) en tijdens één van de West-Friese Donderdagen in 2010. (Foto TM)

Molenstraat

De geschiedenis van Schagen als kegelstad startte eveneens in 1906, toen in de Molenstraat achter het RK Verenigings gebouw een dubbele kegelbaan met twee kostbare teakhouten banen werd aangelegd. In december van dat jaar wijdde de net begonnen kegelclub St. Christophorus de banen in.
Al na twee jaar stelde het bestuur echter vast dat de kegelclub, net als veel andere sportverenigingen, een kwijnend bestaan leidde. Met als gevolg opheffing van de club en verkoop van de banen in 1915. Niettemin bleef het kegelen in de regio onverminderd populair.

Het versierde interieur van Sociëteit De Unie in Alkmaar in 1908. (RAA)

Zo besloot men in 1929 in de Langedijk tot de oprichting van een eigen kegelbond, die zes clubs uit Oudkarspel, Noord- en Zuid-Scharwoude telde. Hoelang deze bleef bestaan, is niet zeker, maar in 1938 werd de Langedijker Kegelbond nog genoemd. De AKB in Alkmaar vond dat ook in Schagen nog voldoende liefhebbers van het spel woonden om hen opnieuw aan het kegelen te krijgen. De heer R. Brugman, de penningmeester van de AKB, trad omstreeks 1931 in onderhandeling met J. Igesz. de eigenaar van het toenmalige Hotel Vredelust.
Op kosten van de bond en enkele kapitaalkrachtige inwoners werden in zijn hotel twee teakhouten banen aangelegd.
De bond verwachtte dat door deze investering er in Schagen en omstreken een aantal nieuwe kegelclubs zouden starten, waardoor de tot dan toe vrijwel uitsluitend ‘Alkmaarse’ competitie wat interessanter kon worden.
In juli 1932 volgde de inwijding van de banen in Schagen. Aan twee grote invitatiewedstrijden namen circa vierhonderd kegelaars deel, afkomstig van dertig clubs die waren aangesloten bij de AKB en Hollands Noordpunt uit Den Helder. Door het Alkmaarse initiatief kwam in Schagen inderdaad de kegelsport weer van de grond en nu telt men daar maar liefst acht clubs.

De kegelspelers door Mattheus van Helmont (1623-ca.1679). In Amerika werd omstreeks 1800 het Nederlandse ‘spel met negen kegels’ verboden vanwege het gokken op de uitslag. Door voortaan tien kegels te gebruiken werd de wet omzeild en ontstond bowling. (Pc)

Spartahal

Nadat de banen in Igesz omstreeks 1970 moesten verdwijnen, vertrokken de clubs naar de Spartahal aan de Zuiderweg waar in 1972 vier kunststof banen waren aangelegd. Deze kegelbaan moet na bijna 38 jaar dringend worden gerenoveerd. Gelukkig is de gemeente bereid financieel bij te springen om de kegeltraditie in Schagen levend te houden.
Dat Schagen, buiten Alkmaar met 24 reguliere clubs en één club in de Afdeling Gehandicapten, het ware kegelcentrum van West-Friesland genoemd mag worden, bewijst de geringe belangstelling voor de sport elders in de regio. De enige andere West-Friese afdeling, IJsselmeer, telt slechts drie kegelclubs die De Kegelkeet in Andijk als thuisbaan gebruiken.

Een kegelwedstrijd in Hotel Igesz, waarschijnlijk omstreeks 1960. De drie banen zijn in de jaren zeventig van de vorige eeuw gesloopt. Niets herinnert nu nog aan het kegelcentrum dat Igesz ooit was. (Niestadt-fotocollectie Zijper Museum, Schagerbrug)

Westfriese Gatenkaas
II. Hulpwetenschappen

Kroniek van
West-Friesland
September 2003

West-Frieslands
Oud & Nieuw (1993)
Het oog op Schagen

Vierkant 2015
Nummer 1 (April)