Archivering » West-Friesland toen en nu » Deel 14. Van vaarpolder naar rijpolder » pagina 56-59

14.13 Museale schuitenhelling in Broek op Langedijk

Oud-Hollands vakmanschap tentoon gesteld aan de Sluiskade

Plaatselijke schuitenmakers bouwden en repareerden vroeger de schuitjes van de boeren en de tuinders. Hoeveel schuitenmakers er zijn geweest, is nauwelijks na te gaan. Waarschijnlijk heel veel. In 1730 waren er volgens een oud belastingregister alleen al in het kleine Obdam drie schuitenmakerijen gevestigd. Bij de museale schuitenhelling aan de Sluiskade 16 in Broek op Langedijk vindt de bezoeker nog iets terug van het oer-Hollandse schuitenmakersbedrijf.

Gezicht op Vaders Museale Schuitenhelling aan de Sluiskade in Broek op Langedijk. De museumwerf is opgebouwd uit onderdelen van scheepswerfjes en schuitenhellingen die tot de jaren zestig van de vorige eeuw operationeel waren in en rond het Geestmerambacht. (Foto TM)

Via een moderne sluis vaart men vanuit het Oosterdelgebied de ringsloot van de Heerhugowaard op en vervolgens kan men doorvaren naar Alkmaar en verder. Achter de sluis is een brede waterloop aangelegd naar de vroegere groenteveiling van Broek op Langedijk. De Broeker Veiling is tegenwoordig een museaal veilingcomplex waar de bezoekers kennis kunnen nemen van de manier waarop de tuinders vroeger hun producten verkochten.

Pleziervaart

Bij de sluis melden zich tegenwoordig geen koolbouwers meer om te worden geschut met hun schuitjes, waarin de kolen hoog waren opgestapeld. Het is nog voornamelijk de pleziervaart die gebruik maakt van de sluis. Bij de sluis kan men zich ook nog een goed beeld vormen van wat eens het ‘Rijk der Duizend Eilanden’ werd genoemd. Direct naast de sluis ligt Vaders Museale Schuitenhelling. De museumwerf van Nico Vader toont met een verzameling gereedschappen en werktuigen hoe de Langedijker akkerschuiten tussen 1850 en 1950 werden gebouwd en onderhouden. Het was de periode waarin staalbouw in de plaats kwam van houtbouw en waarin men van handwerk overstapte naar machinewerk. In de haven en op het terrein zijn ook enkele historische vaartuigen te zien, zoals akkerschuitjes en een in 1893 gebouwde Langedijker koftjalk.

Gezicht op de Sluiskade ten tijde van de bouw van de sluis. (Foto Stichting Langedijker Verleden)

Spieringbuurt

De tegenwoordige sluis aan de Sluiskade uit 1941 verving een ouder exemplaar dat ongeveer tweehonderd meter westelijker heeft gelegen. Dit oude sluisje werd gebouwd in 1769 aan de Spieringbuurt in Broek op Langedijk en was voorzien van een ophaalbruggetje. Ook via deze sluis bereikten tuinders en boeren de ringsloot van de Heerhugowaard. Zo konden ze doorvaren naar Alkmaar en verder om hun producten aan de man te brengen.
Vóór 1769 moest gebruik worden gemaakt van een overhaal of van een sluis in Noord-Scharwoude. De sluis aan de Spieringbuurt betekende dus een enorme verbetering voor de toenmalige boeren en tuinders. De schutsluis aan de Spieringbuurt is ruim 170 jaar in gebruik geweest en werd toen vervangen door de tegenwoordige sluis.