Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 11. Sporen in het landschap » pagina 52-55

11.11 MAK Blokweer in Blokker

Theater van het landschap

Staande voor de curieuze ingang van bezoekerscentrum De Molshoop, het hoofdgebouw van de Stichting MAK Blokweer aan de Kloosterhout te Blokker, hebben de bezoekers nog geen idee, dat ze daar ondergedompeld gaan worden in een stroom van informatie over het vroegere en huidige landschap van West-Friesland.

Het futuristische bezoekerscentrum De Molshoop van de Stichting MAK Blokweer in 2010. (Foto TM)

Op het enorme terrein van het milieu-activiteitencentrum, met als thema ‘Theater van het landschap’, is veel te zien, onder meer enkele echte aardkundige monumenten. Verder kan de bezoeker in het ecologisch beheerde natuurpark Blokweer rondkijken in thematuinen en kennis nemen van een waterzuiverings- en waterbergingsproject.

Geulrug

Eén van de aardkundige monumenten is een deel van de grote geulrug, 4.500 jaar geleden ontstaan als zandige bodem van een zeekreek, die door inklinking van de omliggende kleigrond nu een hoger in het landschap gelegen brede strook is.
In de Midden en Late Bronstijd (1800-800 voor Christus) woonden hier boeren, die er hun akkers bewerkten. Nadat zij, door wateroverlast gedwongen, waren weggetrokken, bouwde zich in de nieuwe, natte omgeving een veenlaag op. Deze aanwas zou voortduren tot in de Vroege Middeleeuwen, toen het gebied werd ontgonnen.
In het veengebied, dat werd verkaveld in lange stroken, bedreef men voornamelijk akkerbouw, maar toen door de intensieve bewerking het veen was verdwenen en tegelijkertijd de zeespiegel steeg, moest men ook hier de strijd tegen natte voeten voeren.
Er werden rondom de verkavelingsblokken kaden aangelegd, zoals de Blokweer (Blockweere). Het is de naam van de stichting die het Bezoekerscentrum runt, maar ook de oude naam van de plaats Blokker.
Vanwege de nattigheid ten tijde van de ontginning van het gebied moest er een systeem met optimale afwatering komen. Men groef veel nieuwe sloten en greppels en hoogde met de bagger het oppervlak van de weilanden op, waardoor het regenwater zo snel mogelijk afwaterde naar de sloten.

Kadettenland

Dergelijk grasland, bestaande uit bol liggende stroken met ondiepe greppels ertussen, heet in de volksmond ‘kadettenland’ of ‘kadetjesland’. In natuurpark Blokweer is een stuk van dit land met cultuur-historische betekenis bewaard gebleven.
Elders in West-Friesland is vrijwel al het kadettenland verdwenen door ruilverkaveling, woningbouw en de moderne manier van grondbewerking. Ook andere wetgeving op het gebied van het uitrijden van meststoffen had zo zijn gevolgen. De meeste mest wordt vloeibaar, als zogenoemde ‘drijfmest’, via injectie in de grond gebracht; op bolliggende weilanden is dat lastig en daarom werd dat oude land gevlakt en gedraineerd.
Door het dempen van sloten, vooral tijdens de ruilverkavelingswerken en woningbouwprojecten, nam de hoeveelheid water in die gebieden sterk af en holde tevens de kwaliteit ervan achteruit. Intensieve landbouw en ongecontroleerde (landbouwgif)lozingen verziekten vroeger menige sloot en vaart, met onder meer grote vissterfte als gevolg. Strengere regels en betere waterzuivering hebben deze situatie sterk verbeterd.

De Rietkreek, een waterstelsel dat water op natuurlijke wijze zuivert. (Foto TM)

Rietkreek

In het Rietkreek-gebied van het natuurpark kan men zien hoe de natuur op ‘natuurlijke’ wijze water kan zuiveren. Daarbij geholpen door bezoekers, die met eigen handen en voeten een klein gemaal met een ronde tonvijzel op gang kunnen brengen. Dan nog de kinderboerderij van MAK Blokweer. Op deze Kijkboerderij dienen de dieren niet alleen als knuffelobjecten, maar wordt ook aandacht besteed aan hun rol in de agrarische kringloop. Door de eeuwen heen waren er altijd verschillende dieren aanwezig op het boerenbedrijf; veel gevarieerder dan tegenwoordig. Al die dieren hadden hun functie in de gang van zaken op de boerderij. De Kijkboerderij maakt dat inzichtelijk voor de (kleine) bezoekers.

Vierkant 2010
West-Fries talent
Anneke Helder

Weblog Binnendijks
10-9-2012: Verscholen schatten!

Westfries Biografisch Woordenboek
Stapel, Gerrit
(1916-2003)

West-Friesland
toen en nu
6.11 Kolhorn: oude haven in het binnenland