Archivering » West-Friesland toen en nu » Deel 4. Onderweg » pagina 52-53

4.11 Stationnetje van Scharwoude

Rijksmonument in gebruik als woonhuis

Treinen stoppen er al lang niet meer, maar het pittoreske stationnetje van Scharwoude staat er nog steeds. Het is een Rijksmonument uit 1884, gebouwd in één van de toen zo geliefde neo-stijlen. Voor Scharwoude vond de architect zijn inspiratie in de 17de-eeuwse trapgevels.

Nederland was in de 19de eeuw niet erg vlot met het aanleggen van spoorlijnen en liep daarmee achter bij andere Europese landen. De overheid liet de zaak, op een enkele uitzondering na, over aan het particulier initiatief. Pas in het midden van die eeuw ging men eindelijk nadenken over de aanleg van een spoorwegnet.
Nadat eerst een kabinet was gevallen over de spoorwegkwestie, slaagde het kabinet Van Hall-Van Heemstra er in 1860 in om een Spoorwegwet tot stand te brengen. Er ontstonden plannen voor elf lijnen die werden aangeduid met de letters A t/m K. Lijn K liep van Nieuwediep (Den Helder) via Alkmaar naar Amsterdam.

Zaanlijn

Een aftakking daarvan, de zogeheten Zaanlijn, vormde de verbinding vanaf Zaandam met Hoorn en kort daarop Enkhuizen. Tijdens de werkzaamheden werd in de Schutterijzaal van het Westfries Museum een kantoor ingericht voor de ingenieurs die er hun tekentafels opstelden. De aftakking is altijd een stiefkind gebleven van Staatsspoor en later de NS.
Tot eind jaren vijftig reden er stoomtreinen op het traject, die omstreeks 1960 werden vervangen door diesels. De lijn werd pas in 1974 geëlektrificeerd en eindelijk in 2008 aangesloten op het Intercitynet.
De treinen stopten indertijd tussen Zaandam en Enkhuizen meer dan twintig keer. Dat betekende even zovele haltes en stationnetjes. De stations waren verdeeld in de klassen 1 tot en met 5 en werden gebouwd volgens standaardmodellen. De ontwerper van het station in Scharwoude, dat verwarrender wijze de naam Station Avenhorn droeg, was M.A. van Wadenoyen. Het eerste door deze architect getekende station werd gebouwd in 1881 in Hemmen-Dodewaard. Daarom kreeg het type de naam Hemmen. In West-Friesland stonden identieke stations van dit type onder meer in Bovenkarspel, Hoogkarspel en Westwoud. Het station in Scharwoude is het enige dat is overgebleven in de oorspronkelijke vorm. Het werd gebouwd in 1882.

Trapgevels

Van Wadenoyen had op dat moment de Waterstaatsstijl (neoclassicisme) verlaten en werkte in de neorenaissancestijl met trapgevels, opvallende muurankers en bogen boven ramen en deuren.
Het station werd in gebruik genomen op 20 mei 1884 en gesloten op 1 november 1940. Gelukkig daalde de slopershamer daarna niet neer op het station en de bijgebouwtjes. Het Rijksmonument is tegenwoordig nog in gebruik als woonhuis. Vooral vanaf de Omringdijk gezien is het een aantrekkelijk en markant stukje spoorweggeschiedenis.