Archivering » Thema's » 1940-1945

1940-1945

Herinneringsboekje en oorlogsmonumenten
Opmeer kent 3 oorlogsmonumenten ter nagedachtenis aan de gevallenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over deze oorlogsslachtoffers die vermeld staan op de monumenten in Spanbroek en Opmeer is een boekje samengesteld. In dit boekje is getracht de namen een gezicht te geven. Over elk oorlogsslachtoffer is een kort verhaal over wie zij waren, wat ze deden en uit welke familie ze kwamen. Lees verder » (pdf 1,5 Mb)

Hoofdstukken uit de serie "West-Friesland toen en nu"

• 7.10 Oorlogsmonument in Medemblik
In Nederland heeft bijna elke stad of dorp een oorlogsmonument. Vrijwel overal is het opgericht na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het vermeldt meestal de slachtoffers van de bezetting zoals verzetsstrijders en weggevoerden. Medemblik heeft een oorlogsmonument dat niet in dit kader past. Het staat op de hoek van de Breedstraat en de Nieuwstraat. Dit monument is ontworpen en geplaatst ín de Tweede Wereldoorlog. Lees verder »

• 7.11 Bunker in Schagen
Een bioscoop en een vestiging van McDonald's vallen direct op aan het begin van de Grotewallerweg, de toegangsweg van het industrieterrein de Witte Paal in Schagen. Het grijsgrauwe gebouw daartussenin valt wel erg uit de toon in deze moderne kleurrijke omgeving. In niets wijst de vorm van het pand er op dat we hier te maken hebben met een rijksmonument. Toch is het in 1996 op de monumentenlijst geplaatst als bouwwerk van historische waarde. Lees verder »

• 7.12 IJsfabriek in Enkhuizen
Voedsel was in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog schaars. Om ook de vele onderduikers genoeg eten te geven, was een nog groter probleem. Knokploegen overvielen regelmatig distributiekantoren om voedselbonnen te bemachtigen. In Enkhuizen maakten leden van een knokploeg een grote hoeveelheid eieren, vlees en boter buit. Dat voedsel werd bewaard in de IJsfabriek aan de Vette Knol. Lees verder »

• 7.13 Boerderij De Mandrill in Spanbroek
In het open land tussen Wognum en Spanbroek ligt de Grote Zomerdijk. Driehoekige daken van stoere stolpboerderijen sieren hier het landschap. Vaak is er een naam op de gevel te lezen. Op nummer 61 staat een bord in de tuin met daarop de tekst De Mandrill. Het is een uit de toon vallende naam die niet past bij de landelijke rust die het gebied uitstraalt. Lees verder »

• 11.3 Oorlogsmonument in Zwaagdijk-Oost
In Zwaagdijk-Oost, zo'n 25 meter achter woonhuis nummer 30, staat ietwat verloren in het land een bescheiden monument dat herinnert aan een gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog. Oudere West-Friezen weten nog hoe het geluid klonk van overvliegende geallieerde bommenwerpers. Op weg naar hun doelen in Duitsland – of op de terugweg. Veel toestellen werden neergeschoten en trokken letterlijk diepe sporen in het landschap. Soms werden bemanningsleden pas vele jaren later geborgen. Monumenten, zoals in Zwaagdijk-Oost, gedenken de geallieerden die hun leven gaven voor de vrijheid. Lees verder »

Artikelen uit de jaarboeken "West-Friesland Oud & Nieuw" (WFON)

• West-Friesland in WO II: Wijdenes als eerste bezet
(WFON 1999, Volkert J. Nobel, pagina 26-38)
Vrijdagochtend, de 10de mei 1940. 's Morgens even na vier uur. Vliegtuiggebrom boven West-Friesland. In het noordwesten en in het westen klinken luchtafweergeschut en het gedreun van exploderende bommen. Duitse troepen zijn ons land binnen getrokken. De Luftwaffe valt de militaire vliegvelden De Kooy (bij Den Helder) en Bergen aan. Nederland is bij de Tweede Wereldoorlog betrokken. Lees verder »

• Een episode uit het verzet in West-Friesland
(WFON 1946, J. Roselaar, pagina 157-168)
Ons bestuurslid H. Galis heeft een zekere dosis geluk gehad. Dat treft niet alle dagen! Om den geest der illegaliteit te doorproeven, moet men zoo eenigszins mogelijk de bedrijvers zelf aan het woord hooren! Hij kreeg een artikel toegezonden van Johannes Wiering pz, een veehouder, wonende aan den Zwaagdijk onder Nibbixwoud, een der medewerkers aan het droppingsveld „Oliver”. In rond Westfriesche dood-simpele taal geeft Johannes Wiering het verhaal van zijn werkzaamheid. We hebben ons zoo verantwoordelijk gevoeld voor de klare zuivere kern van des schrijvers verhaal, dat we het relaas niet met litteraire franje hebben verfraaid of omweven.
Ziehier het verhaal. Lees verder »

Sherman tank in Zuid-Scharwoude (Foto: Creatief Westfries)

• Oudste oorlogsmonument in ons land uit de jaren 1940-'45 staat in Medemblik
(WFON 1982, Volkert J. Nobel, pagina 126-135)
"Zooals U uit de Medemblikker Courant zal zijn gebleken, is de plaatselijke commissie voor O. en O. voornemens in samenwerking met de hier gelegerde militairen aan de Gemeente aan te bieden een eenvoudig gedenkteeken ter herinnering aan het weldra verdwijnende garnizoen en aan zijn gevallenen.
Vanzelfsprekend ben ik in beginsel met dat voornemen gaarne accoord gegaan. Het lag in mijn bedoeling in een einde dezer maand te houden raadsvergadering den Raad officieel mededeeling te doen van het vorenstaande en dat college voor te stellen het bedoelde gedenkteeken voor de gemeente te aanvaarden en goed te vinden, dat het werd geplaatst op het gazon van de Breedstraat, recht tegenover de Nieuwstraat.
Intusschen is mij gebleken dat de betrokken commissie met meer voortvarendheid te werk is gegaan dan ik verwachtte en dat zij, in de meening dat haar denkbeeld reeds officieel aanvaard was, bereids met de werkzaamheden ter plaatse is begonnen. Lees verder »

Eén van de vier beelden van de gefusilleerdenroute in Hoorn (Foto: Creatief Westfries)

• Krakers in actie te Twisk
(WFON 1985, J. Zwaan, pagina 26-29)
1945-1985. Veertig jaar geleden werd Nederland bevrijd. Vijf jaren van bezetting door Duitse troepen waren daaraan voorafgegaan. Er is in die vijf jaar heel veel geleden. Ook in West-Friesland.
Gedurende deze voor velen zo lange oorlogsjaren - waarin mannen tot werk in Duitsland werden geronseld en aangewezen; Joden uit de gemeenschap werden verwijderd om later ver weg in Polen te worden gedood; geallieerde vliegtuigen op weg naar Duitsland neerstortten; duizenden mannen voor arbeidsinzet werden opgeroepen en velen onderdoken om zich aan deze gedwongen arbeid voor de vijand te onttrekken; voedsel, kleding, brandstof en wat niet werden gedistribueerd; de zwarte handel tengevolge van de schaarste welig tierde en in de laatste winter tienduizenden, vooral in de grote steden, van honger stierven - in die bange jaren ontstond geleidelijkaan verzet tegen de terreur van de bezetter, de deportaties en de represailles, waardoor velen de dood vonden of in concentratiekampen werden opgesloten. Hoe gruwelijk het in die kampen toeging is genoegzaam bekend. Lees verder »

Gedenkteken ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog in Midwoud (Foto: Creatief Westfries)

• Kroniek van een knokploeg in oostelijk West-Friesland
(WFON 1994, Pieter J. de Vries, pagina 115-139)
Over het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog is al veel geschreven, óók over het verzet in West-Friesland.
De vaak indringende ervaringen, opgedaan bij het ondergrondse werk, hebben, zeker vlak na de oorlog, velen er toe gezet hun belevenissen van zich af te schrijven. Lang niet alles werd in druk uitgegeven. Nog steeds komen er, bij het opruimen van papieren, handgeschreven documenten tevoorschijn. Bij het doorlezen groeit dan het besef dat er nu nog getuigen in leven zijn van deze meest dramatische episode uit onze jongste geschiedenis en dat wat zij weten nu nog vastgelegd kan worden. Over tien jaar is het te laat. Lees verder »

Oorlogsmonument in Dirkshorn (Foto: Creatief Westfries)

Gedenkboek Hoogkarspel 1940-1945

Het is ongetwijfeld een goede gedachte geweest om de verschillende belangrijkste gebeurtenissen op allerlei gebied uit de bezettingstijd te doen vastleggen door personen, die dit zelf hebben medegemaakt of daarbij ten nauwste waren betrokken.
Oorspronkelijk lag het in de bedoeling om met de aldus verzamelde gegevens het gemeente-archief te completeren, doch gezien de grote belangstelling, welke onder de ingezetenen voor dit historisch, onopgesmukt verhaal bestond, is tot vermenigvuldiging en verspreiding daarvan overgegaan. Lees verder »

Oorlogsmonument in Opmeer (Foto: Creatief Westfries)