Bibliotheek » Boeken » West-Friesland... het land waar wij wonen » Pagina 45-46

2.5 Oud en nieuw land

Dorpsbehoud en dorpsvernieuwing

An de reed. Westfries voor ‘uit rijden gaan’.
Een mooie gelegenheid om even in Twisk te kijken. Een karakteristiek dorp; misschien zelfs wel een mooi dorp. Reden genoeg in ieder geval voor Monumentenzorg om de plaats tot ‘beschermd dorpsqezicht’ te verklaren. En dat was echt niet omdat de inwoners ‘gladoren’ worden genoemd. Het bleek, ook voor vakmensen, lastig te omschrijven waarom zo'n dorpsgezicht nu beschermd moest worden. Maar het wordt wat duidelijker als men weet wat met die bescherming beoogd wordt. Dat is dat er niet zonder meer iets veranderd mag worden aan die dingen die samen dat karakteristieke beeld van het dorp vormen. Voor de beschouwer die zich voor dit soort zaken interesseert een waardevolle maatregel, maar voor betrokkenen vaak minder aangenaam. In een aantal gevallen kan een beroep worden gedaan op de steun uit de Rijks-portemonnaie, maar ja: ‘die manne houwe de hand op de buul’. Als er al wat inzit…

Het bijzondere beeld van Twisk wordt mede bepaald door de richting van de kavelsloten die schuin op de dorpsweg staan. De boerderijen, aan de zuidkant vooral, vertonen daardoor een draaiing ten opzichte van de as van de straat. Het saaie beeld van een lintbebouwing wordt zodoende op een verrassende manier verlevendigd. De bestrating van de dorpsweg is, na nogal wat gekrakeel, vernieuwd. Na veel overleg is gekozen voor een tamelijk smalle rijweg met plaatselijk, door de situatie ingegeven, verbredingen. Alles in klinkers uitgevoerd. Hoeveel aangenamer deze oplossing voor het oog aandoet, is te constateren aan de vorm die voor de verbreding van Benningbroek werd gekozen, dan wel voor het Westeinde van Zwaag.

In veel dorpen wordt overtollig water niet meer afgevoerd via sloten maar door ondergrondse riolen. Wegsloten kunnen dan worden gedempt en zijwegen, al of niet noodzakelijk, verbreed. Hoe karakteristiek water in de Westfriese bebouwing kan zijn, wordt behalve in bestaande gevallen (Nieuwe Niedorp, Twisk, de Gouw, Kolhorn) aangetoond in de nieuwe uitbreidingen van Enkhuizen.

Een mathematische uitvoering aldaar heeft een goed uitgangspunt geweld aangedaan. Overigens is door de zorg die Hoorn en Enkhuizen aan de bestrating, de beschoeiing en de beplanting in de nieuwe uitbreidingen besteden een beeld ontstaan dat de daar voor gevoelige beschouwer weldadig aandoet. Maar ook Schagen en Midwoud zijn in dit opzicht het bekijken meer dan waard.

Van verschillende dorpen zijn boekjes verschenen waarin, door middel van oude ansichten, een beeld van de vroegere rust en rijkdom aan beplanting wordt vertoond. Velen voelen zich dan met het huidige dorpsbeeld wat te kort gedaan, maar het is goed om te weten dat er in West-Friesland nu meer bomen staan dan 50 jaar geleden. Het kost echter enkele tientallen jaren voor ze eenzelfde sfeer kunnen bepalen als uit de oude ansichten spreekt. Maar dan zal het landschap weer iets ten goede zijn veranderd.

Sommige van de vroegere riviertjes zijn gebleven, zoals de Kromme Leek bij Zwaagdijk en de Leets bij Schagen. Andere verzandden. De Drecht maakte de ondergrond voor Schellinkhout, de Noorderdracht en Zuiderdracht, terwijl de, wat men dan de ‘rechte’ Leek zou kunnen noemen, de basis vormde voor het dorp Oosterleek. Door de schrale zandige bodem is het mogelijk om langs deze wegen berkebomen te planten, iets wat ook mogelijk is in de zandige bodem van het, mede daardoor, zo aardige St. Pancras.

Ach Lieve Tijd
1: Westfriezen en hun rijke verleden

Kroniek van
West-Friesland
Mei 2002

Westfrieslandspel
Geschiedenisvraag

Stukkies uit Skroivendevort
2017 (nummer 2)