Bibliotheek » Boeken » Geschiedenis van West-Friesland » Hoofdstuk II » Pagina 22-23

Ontwikkeling en bestuur der steden. Dijkwezen (1/7)

Welk een moeilijk oogenblik het ook voor de West-friezen geweest mag zijn, toen zij graaf Jan als hun heer moesten erkennen, heilzaam is het in alle opzichten voor hen geworden. We moeten trouwens de onderwerping zien, zooals Pols ¹⁾ opmerkt, als „eene pacificatie, een verdrag tusschen den graaf en eene gemeenschap van vrije lieden, die hem als landsheer erkennen.”

We hebben terloops aangestipt, dat Floris V het dijkwezen ging reorganiseeren, eerst onder Jan I zou het doeltreffender geregeld worden. Sedert wanneer Westfriesland door den Westfrieschen dijk tegen het altijd weer opdringende water beschermd wordt, zullen we wel nooit nauwkeurig te weten komen. Wel zijn er eenige oorkonden, waarin de dijk genoemd wordt. In een giftbrief van 1250 van Lubbert II Abt van Egmond, te vinden in den Codex Egmundanis Bk IV fo. 32, lezen we dat het klooster te Egmond van graaf Dirk II een stuk land gekregen had bij Schagen, zich uitstrekkende tusschen Bergheswerc tot in de Zoute Zee en gelegen tusschen twee vroonslooten. De Abt had dit stuk land onlangs van een dijk voorzien, daar de dijken door de zee vernield waren. Een gedeelte van dit land wordt nu door den Abt aan de bewoners in erfhuur gegeven, onder voorwaarde, dat ze het zullen beschermen met een dijk, geheel gelijk aan dien, welke aan weerskanten lag. Het Bergheswerc uit dezen brief moet de Noordscharwouderpolder zijn, die nu binnen den ringdijk van de Heer Hugowaard ligt en een van de vroonslooten is de Harkensloot, waarvan men de sporen nog kan terugvinden „in het land in de richting van de Schagerwaard naar het Valkoogerwiel” ²⁾. De dijk, dien Lubbert liet maken is de Schagerdam of Vriesendijk, een gedeelte van den Westfrieschen dijk van St. Maarten tot den Schager zijdewind bij Valkoog. In zijn giftbrief zonderde de Abt uit: den grond, waarop het huis der monniken stond en een stuk land, dat hij aan Hugo van Akersloot gaf, omdat deze zulke groote kosten voor den dijk aldaar gemaakt had. Deze Hugo moet den Huigendijk versterkt hebben; dit is de belangrijke dijk, die het water van de Schermer verhinderen moest de Waard in te stroomen. Naar hem moet volgens sommigen de Heer Hugowaard genoemd zijn; echter veronderstellen 18e eeuwsche schrijvers, dat hij naar Heer Hugo van Assendelft, den eersten baljuw van Medemblik heet.

Reeds voor de onderwerping zal het grootste deel van den Westfrieschen dijk bestaan hebben, maar er was geen sprake van eenheid, daar ieder ambacht bedijkte en inpolderde.

Van zeer veel belang was het dichtmaken van de zeegaten, waardoor de groote meren ten Zuiden van Westfriesland, de Beemster en de Schermer, in open verbinding met de Zuiderzee stonden. De Zaan, die het IJ met deze meren verbond werd door den Hoogen of Zaandam afgesloten. Vóór 1319, maar waarschijnlijk na 1288, moet de Schardam er geweest zijn, die de Beemster van de zee afsloot; de Westfriezen zullen het gat open gehouden hebben, omdat een dam een goede toegang naar hun land was. Als men van Hoorn af in Zuidelijke richting langs de kust gaat, ziet men op het kaartje even ten Zuiden van Scharwoude een dijk het land ingaan, de Oudendijk (een gedeelte van den Westfrieschen dijk) en ten Zuiden daarvan weer een dijk landwaarts, den Slingerdijk; tusschen deze dijken liep een weg, de Keukendijk, over het buitenland en de Schardam sloot de opening daarin, n.l. het zeegat van de Beemster, af. De Krommen IJe (Krommenie), die het IJ met de Schermer verbond, werd afgesloten door den Nieuwendam in 1357. Het laatst werd de Purmer Ee afgesloten in 1400 of 1401. Reeds voor 1272 moet de Rekerdam er geweest zijn, die de Rekere van de Zijpe afsloot, waar nu Krabbendam ligt.

1) Mr. M. S. Pols, Westfriesche Stadrechten.
2) P. Schuitemaker Jz., De Westfriesche dijk en zijn onderhoud van de vroegste tijden tot heden.

De Speelwagen (1952, no. 2)
Dijken volgens Hobrede

Weblog Uit en Thuis
21-9-2021: Molen De Lastdrager feestelijk heropend

Kroniek van
West-Friesland
Februari 1981

Weblog Uit en Thuis
18-2-2018: Drieban Flora vraagt aandacht voor energie