Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun sport en spel

De inscriptie luidt: ‘Ao 1763 den 19 Janrarij / is Jelle Wildschut 's morgens/te 7 uur op schaatsen, van Harlingen Gereeden, was 's avonds te 7 uur te Amsterdam, heeft dit / te Enkhuizen gekogt, en is Wederom / Over de Zuider Zee op Staveren, naar/Huis Gereden.’
Het liep niet altijd goed af. In 1929 liep een 18-jarige man uit Leeuwarden op gympen over de Zuiderzee naar Enkhuizen. Hij arriveerde met bevroren handen, oren en voeten. Zijn beide benen moesten worden geamputeerd. In januari 1963 reden mensen met auto's over het ijs. Dat mocht ook zonder rijbewijs. Het wegenverkeersreglement geldt niet op bevroren water!

Hardrijden om stokvis

Terug naar vroeger tijden. Er werd op het ijs gecolft en schoongereden, maar er waren ook behendigheidsspelletjes: wie kon het snelst met een stok een fles overeind houdend van de ene naar de andere kant van de baan? Er waren gecostumeerde wedstrijden en wedstrijden met de arreslee en de prikslee. Maar het populairst waren de hardrijdwedstrijden op de kortebaan. Het ging om spek en bonen, om stokvis of ander eten, maar ook om geld en zilver.
In 1838 won Lippe Breebaart, een timmerman uit Wervershoof, in zijn woonplaats in een veld van zestien deelnemers een zilveren tabaksdoos. Zo rond 1875 schaatste Thomas Bijlsma uit Medemblik in een week tijd 480 gulden bij elkaar, terwijl een normaal weekloon van een arbeider tien gulden was! Toen hij veertig jaar was, kocht Bijlsma een eigen schip van 121 ton, de ‘Jonge Willem’ en hij had het geld daarvoor volgens de bronnen uit die tijd grotendeels met schaatsen bij elkaar gereden. Jan Jongert senior reed in de jaren na de Tweede Wereldoorlog het startkapitaal bij elkaar voor een scheepswerfje dat in Medemblik uitgroeide tot een exclusieve jachtwerf.

Waarschuwing van hoornblazer

De vijftiendorpentocht in 1917 was de eerste officiële toertocht van Noord-Holland. Het belang van zo'n tocht in die tijd kan moeilijk worden overschat. Dagen van tevoren berichtten de kranten er over, er stond toen normaliter nauwelijks iets over sport in de krant.

AFBEELDING(EN) NOG NIET BESCHIKBAAR = Boven: Een goed geoefende schutterij was van belang bij het verdedigen van de stad. Aanvankelijk kwamen alleen welgestelden in aanmerking, want zij moesten hun eigen uitrusting betalen. Later werden schutterijen ook opengesteld voor minder draagkrachtigen. De leiding bleef in handen van de politieke elite. Met de komst van de Franse troepen in 1795 was de politieke macht van de schutterijen uitgespeeld. Schietverenigingen en schutterfestijnen bleven bestaan. Op de foto een Hoornse schietvereniging uit circa 1900. (VOH)

Onder: Een winters tafereel door de 18de-eeuwse etser Simon Fokke gegraveerd naar de Kampense schilder Hendrik Avercamp (1585-1634). Aan de rand van Alkmaar op de nog onbedijkte Schermeer vermaakt men zich met kolven en schaatsenrijden. Rechts is een wak geslagen, mogelijk in het kader van brandpreventie. Achter elk huis moest een wak uitgehakt zijn, zodat er snel water voorhanden was bij brand. (AWG)

« Vorige pagina | Volgende pagina »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

804. 't Hele hussie (de hele boel, alles bij elkaar) was geen cent waard.

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2022 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.