Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun sport en spel

Kegelen is van oorsprong een oud-Hollandse sport, Waarschijnlijk werd het hier in het begin van de zestiende eeuw voor het eerst gespeeld met negen houten kegels van elk ongeveer vijftig centimeter hoog, die in twee worpen met een bal omver gehaald moesten worden.
Er wordt nog altijd gekegeld in West-Friesland. In Schagen en Andijk zijn nog clubs en banen. Alkmaar geldt als het kegelcentrum van Noord-Holland.

Schaatsen naar Friesland

Als echte waterregio is West-Friesland een vooraanstaand schaatsgebied. In veel Westfriese dorpen is de ijsclub de grootste vereniging. In de Middeleeuwen en de tijd daarna, tot het eind van de negentiende eeuw, was het schaatsen zoals elke andere sport een spontane gebeurtenis. De talloze prenten, etsen en kiekjes herinneren er aan.
Jong en oud, rijk en arm voegden zich op het ijs. Het lag in de sloten en de grachten en als het heel hard gevroren had, lag de Zuiderzee ook dicht. In de winter van 1607/08 zelfs zo ‘dat men langen tijt met sleedsen Van Harlinghen op Enchuysen recht toe recht aan loopen mocht, selfs dat men van Texel op Wieringen mocht gaen’. In zulke winters waren er koeriersdiensten met sleden over de Zuiderzee. Heel veel mensen bezochten op de schaats andere Westfriese steden of reden naar Friesland. Een vrouw kwam in 1740 in Enkhuizen op een Hindelooper prikslee aan en prikte in anderhalf uur terug. Veel voorwerpen met inscriptie herinneren nog aan degelijke prestaties, zoals een zilveren melkkan uit 1763.

AFBEELDING(EN) NOG NIET BESCHIKBAAR = Linksboven: Aan de Dorpsstraat in Oudkarspel stond tot 1954 café Het Huis van Brederode met ernaast de baan van de plaatselijke kolfvereniging Onder Vrienden. Toen brandde het café af en werd de kolfbaan verkocht aan een carrosseriefabriek. (SLV)

Rechtsboven: Ontvangst van G.C. van Balen Blanken bij de kolfclub Sta Vast uit Bovenkarspel. Westfriese kolvers verzonnen de mooiste namen voor hun club. Enkele voorbeelden: Niet Klappen (Hoogwoud), Houdt Maat (Wognum) en Kan Tegen Verlies (Venhuizen). (AWG)

Midden: Foto uit ca. 1880 van enige heren bij de kegelbaan van de Grote of Herensociëteit aan de Noorderstraat van Hoorn. De notabelen speelden het hele jaar door: degene met het beste resultaat werd tot Kegelkoning uitgeroepen. Zijn naam werd in een grote bierpul gegraveerd. De baan was oorspronkelijk half-overdekt: de kegelaars stonden droog, de kegels werden nat. Een kegeljongen werd gehuurd om de ballen op te halen. Op de foto staat hij rechtsachter met de pet. In 1927 sloot de sociëteit en ook de kegelbaan verdween. (AWG)

« Vorige pagina | Volgende pagina »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

26. Jongens, niet zo klammen (ruzie maken)!
Twee klammers, twee schuld.

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2022 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.