Bibliotheek » Ach Lieve Tijd - West-Friesland » Deel 16: Westfriezen en hun armen en zieken » pagina 388

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun armen en zieken

Tuin van het stadsziekenhuis van Hoorn, gefotografeerd omstreeks 1900. (AWG)

Enkhuizen kreeg in 1865 een nieuw ziekenhuisje, achter het stadhuis. Het werd echter in 1881 al weer gesloten. In 1900 zou het Snouck van Loosenziekenhuis komen. Hoorn kreeg het Stadsziekenhuis eind 1867. Tot die tijd werden zieken vooral thuis min of meer verzorgd of uitbesteed. Hoorn kreeg zijn Stadsziekenhuis in het voormalige Zeekantoor en in een deel van de Bank van Lening (de lommerd). Het bestond uit een grote mannen- en een grote vrouwenzaal, een zaaltje voor kraamvrouwen en twee kamertjes voor betalende patiënten. Op de zalen lagen de vele onvermogende zieken; de opname was voor hen kosteloos.

Interieurfoto van een verpleegsterskamer van het Sint Jans Gasthuis aan de Koepoortsweg 35 te Hoorn. (AWG)

‘Ziekenoppassers’

Een echtpaar, een knecht en een meid vormden het personeel. Ze werden de ‘ziekenoppassers’ genoemd en hadden alleen huishoudelijke taken. De 26-jarige alleenstaande Jan Fortuin uit Hoorn was de eerste officiële patiënt. Hij was al langer ziek en verbleef eerst in een logement, maar dat brandde af op 10 november 1867. Jan werd naar het Stadsziekenhuis gebracht, waar hij negen dagen later overleed. De eerste kraamvrouw was de 19-jarige ongehuwde Elisabeth B., ook uit Hoorn. Zij beviel van een zoon en verbleef er twee weken. Homme Rayer was bijna dertig jaar patiënt in dit ziekenhuis, wat wel aangeeft dat het oude gasthuisidee nog sterk leefde. Er kwam een buitengasthuis voor besmettelijke ziekten en er was plaats voor vier lijders aan geslachtsziekten. Dergelijke ziekenhuizen waren absoluut niet te vergelijken met die van nu. Het waren feitelijk bewaarplaatsen voor ernstig zieken, die er miserabel behandeld werden. De ziekenoppassers waren lieden van laag allooi zoals dat heette en werden nauwelijks betaald. Drankmisbruik was er geen uitzondering. Het menu in het Hoornse Stadsziekenhuis bestond jarenlang uit soep en gort, tot in 1912 de gort werd afgeschaft. In het vervolg kregen de patiënten soep met een toespijs. Langzaam maar zeker kwamen er ook gediplomeerde verpleegsters en omstreeks 1915 werd zuster Bake directrice.

Opname van het stadsziekenhuis van Hoorn omstreeks 1900. Reeds vanaf 1347 had Hoorn een ziekenhuis. In dat jaar gaf hertog Willem van Beijeren toestemming om een gasthuis te stichten. Eeuwenlang functioneerde het Sint Jans Gasthuis als ziekenhuis, maar in het begin van de 19de eeuw woonden in het gebouw zeventien bejaarden. Zij hadden voor een bepaald geldbedrag het recht gekocht om in het gasthuis te verblijven. Toen besloot de gemeente Hoorn een nieuw stadsziekenhuis aan het Kerkplein te laten bouwen.

Westfries Biografisch Woordenboek
Nieuwenhuis, Theodorus Wilhelmus
(1866-1951)

Westfries Biografisch Woordenboek
Grent, Arie
(1913-1964)

Stukkies uit Skroivendevort
2017 (nummer 1)

Weblog Uit en Thuis
22-6-2020: Wapen van Twisk prijkt weer in volle glorie op het oude gemeentehuis