Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun armen en zieken

De eerste wijkverpleegsters van Enkhuizen links N. de Vlaming, rechts S. Stafleu. Zij waren ook de eerste verpleegsters in het Snouck van Loosenziekenhuis, dat omstreeks 1900 werd gebouwd. Zuster Stafleu wilde graag per fiets haar rondes doen. Oorspronkelijk vond het bestuur dit niet gepast en verbood het haar. Een jaar later kreeg zuster Stafleu alsnog toestemming om te fietsen, op voorwaarde dat zij alleen met voorkennis van het bestuur grote fietstochten zou ondernemen. (AWG)

Veel breuklijders kwamen naar zijn boerderij, waar Eeken hen beval zich onmiddellijk van de breukband te ontdoen. Vervolgens verrichtte hij enkele ceremoniën en eiste tot slot de belofte dat ze met niemand over de bezwering zouden spreken. Juist die geheimhouding was bij kwakzalvers een belangrijk onderdeel van het ‘genezingsproces’. Breukenboer Eeken ging later ook pillen toedienen, maar dat was ‘het uitoefenen van de inwendige praktijk’, wat voor leken streng verboden was. Eeken ging echter vrolijk verder met zijn breukenpraktijk; wel werd hij af en toe beboet.

Zuster Schoenmaker, wijkverpleegster in Venhuizen. (G. Bakker-Bruijn, Venhuizen) De Hoornse keurmeester van exportvee Jan Spaarkogel genoot grote bekendheid als oplegger van havergort- en saffraanpap op ontstoken vrouwenborsten. Hij is een keer veroordeeld. Kruidenier Bakker uit de Hoornse Havensteeg bood waterzuchtpatiënten die opzagen tegen een punctie, een alternatief om vocht uit de buikholte te verwijderen. Voor drie gulden per week, een half weekloon van een arbeider, kreeg men een uit- en inwendig te gebruiken drankje.

Wijkverpleging

Vanaf 1875 kwam in Noord-Holland de wijkverpleging van de grond, het Witte Kruis. Aanvankelijk richtte het Witte Kruis zich op de bestrijding van besmettelijke ziekten, later kwamen er ook ziekenverpleging (algemeen) aan huis en het uitlenen van noodzakelijke verpleegartikelen bij. De taken breidden zich nadien uit naar onder meer moederschapszorg, tbc- en reumabestrijding alsmede kinderhygiëne, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. De wijkverpleegsters waren ook betrokken bij het kuren van t.b.c.-patiënten in houten hokjes op een draaiplateau in de tuin.

De zuster op de fiets

Omstreeks 1900 kwam de Zwolse Gerritje van Weeghel als wijkverpleegster naar West-Friesland. Ze kwam ‘in de kost met de was’ in Oosterblokker. Ze bediende op de fiets de dorpen Ooster- en Westerblokker, de Noorder- en Zuiderdracht, de Bangert, Zwaag, de Oudijk, 't Boekert, Westwoud, 't Zittend, de Blokdijk en Schellinkhout.
Ze droeg een lange japon van verpleegsterslinnen met witte boord en witte manchetten, met daarover een lang, wit gesteven schort en op het hoofd een zwart verpleegsterskapje, met een witte strik onder de kin vastgeknoopt. Tot 1930 bleef ze in Oosterblokker in de kost, daarna in Westerblokker, tot aan haar pensioen in 1940. Ze stond bekend als ‘de zuster op de fiets’.

Westfriese ziekenhuizen

De regio's Schagen en Langedijk hebben nooit een echt ziekenhuis gehad. Ze waren te dun bevolkt. Men was en is er aangewezen op Alkmaar of Den Helder. In oostelijk West-Friesland daarentegen, waren er op een gegeven moment liefst vier ziekenhuizen. Hoorn telde er geruime tijd drie, Enkhuizen één. Voorts was sinds 1884 in Medemblik het Rijkskrankzinnigengesticht gevestigd, van 1922 tot 1967 provinciaal ziekenhuis voor geesteszieken.

In 1926 bestond de afdeling Hoorn van het Witte Kruis 25 jaar. Ter gelegenheid hiervan poseerden het bestuur en het lustrumcomité voor hotel De Doelen. Staand, vijfde van rechts, G.J. Bisschop, de toenmalige burgemeester van Hoorn. (AWG)

« Vorige pagina | Volgende pagina »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

462. 't Kind zat te gnokken (begerig te kijken) naar al dat lekkers.
Als moeder vlees snijdt, staat de hond erbij te gnokken.

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.