Archivering » Ach Lieve Tijd » Deel 10: Westfriezen en hun oorlogen en opstanden » pagina 234

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun oorlogen en opstanden

Nadat Willem van Oranje in 1584 was vermoord, werd zijn 17-jarige zoon Maurits de nieuwe stadhouder.

Na een bemiddelingspoging van de stad Haarlem werd het oproer weliswaar gesust doch de rust keerde niet weer.
Op een algemene vergadering van alle steden en dorpen in Hoorn besloot men geen ruitergeld meer te betalen. Bovendien deden in de maanden daarna ‘schamele ghesellen die niet en hadden te verliesen’ verschillende malen aanvallen op de huizen van rijke burgers waarbij zij eten en drinken eisten. Was de opstand eerst alleen een zaak van enkele boeren, nu voegden zich ook landlopers en bedelaars bij hen. Daarmee veranderden ook de eisen: de te hoge belastingen waren het gevolg van de oorlogen, waardoor tevens de werkloosheid was toegenomen zodat men zijn brood niet meer kon verdienen.
Men eiste dus vrede, want daarmee zouden beide problemen worden opgelost. De gevoerde onderhandelingen leidden echter niet tot een oplossing.

In 1588 betwistten de voormalige geuzen leider Diederik Sonoy en Maurits elkaars macht in het Noorderkwartier. Maurits liet Medemblik, waar Sonoy resideerde, omsingelen. Toen deze inzag dat zijn posistie onhoudbaar was, vertrok hij naar Engeland. Op de kaart is de geheel omsingelde stad te zien.

Spietsen, houwelen en hooivorken

In april kwamen de steden en dorpen weer in vergadering bijeen, ditmaal te Nieuwe Niedorp, waar men de onderlinge solidariteit benadrukte.
Niet alleen keerde men zich nu tegen het systeem van belastinginning, maar ook tegen de grafelijke politiek als geheel. De stedelijke elite kreeg de meeste schuld: zij was politiek verantwoordelijk voor het uitzuigen van het land door in de Staten de zware belastingen goed te keuren en bovendien was diezelfde elite belast met de inning. Toen geruchten de ronde deden dat de stadhouder zich met een leger voorbereidde op een aanval om Alkmaar, besloten de boeren om een legertje te organiseren en zich te beraden op een tegenactie.

Tekening van Lambert Doomer uit 1690 van de oude Keetpoort of Drommedaris van Enkhuizen. Deze Keetpoort was in 1540 gebouwd als verdedigingswerk van de haveningang bij de Westfriese Omringdijk. In de loop der tijd werd de toren verhoogd en versierd. (RANH)