Bibliotheek » Ach Lieve Tijd - West-Friesland » Deel 5: Westfriezen en hun ziel en zaligheid » pagina 123

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun ziel en zaligheid

Daarvan hebben in West-Friesland vooral de katholieken gebruik gemaakt. Zij kwamen te voorschijn uit de schuilkerkjes en onder leiding van hun pastoors kreeg elke stad en het ene dorp na het andere zijn roomse kerk, demonstratief voorzien van een toren. Dat ging overigens niet zonder toestemming van de overheid, terwijl ingenieurs van de Waterstaat de ontwerpen maakten of het toezicht hadden op de ontwerpen van anderen.

Voor de gereformeerde kerk van Andijk neemt de klok- en orgelcommissie de nieuwe klok van de kerk in ontvangst. De in Heiligerlee vervaardigde klok van 1550 kilo werd met de schuit van Enkhuizen naar Andijk vervoerd. (VVOA)

Bekend werd architect Theo Molkenboer, die tussen 1845 en 1866 een aantal katholieke kerken in West-Friesland bouwde. In de uitvoering schikte hij zich makkelijk naar de opdrachtgever. Een mooi voorbeeld is de St. Maartenskerk in Westwoud (1854). Van binnen voorzien van Ionische zuilen en barokke altaren, van buiten koel classicistisch. Molkenboer bouwde ook in Lutjebroek, 't Veld, Westerblokker, Grootebroek, Tuitjenhorn, Wognum, Hoogwoud, Oosterblokker en Burgerbrug.
Ondanks deze kerken bouw verliep de opbouw van het katholieke verenigingsleven in West-Friesland stroef. Een reden was dat de dorpspastoors weinig in te brengen hadden bij de rijke veehouders. Zo schreef bisschop Bakker in 1862 over Wervershoof: ‘Zowel het kerk- als het armbestuur trekken zich van de kerkelijke reglementen weinig aan. Dit heeft ermee te maken dat ze bijzonder welgesteld zijn. Ze hebben een krachtfiguur nodig.’ Bisschop Callier riep daarom het Bureau der Katholieke Sociale Actie in het leven. Deze organisatie assisteerde in 1907 bij de oprichting van de Hanze, gericht op de katholieke middenstanders in het bisdom Haarlem. E.J.M. Stumpel was de grote voorman van de Hanze in Hoorn. In 1915 telde het bisdom Haarlem al 44 afdelingen, maar haar stoffelijke belangenbehartiging was niet succesvol. In 1923 gingen zowel de Hanzebank in Delft als de Hanzegroothandel in Opmeer failliet. Onder het voorzitterschap van Stumpel werd de Hanze in 1934 weer opgericht.

Om de mensen tot het geloof te brengen, werden de modernste middelen ingezet. In 1930 gebeurde dat onder andere met de auto. De protestante Vereniging voor Evangelisatie ‘De Autozending’ kwam ook in West-Friesland; op de foto wordt geposeerd op de Tweeboomlaan te Hoorn.

Ook de organisatie van de katholieke agrariërs verliep moeizaam. In 1915 werd de RK Land- en Tuinbouwbond (LTB) opgericht, met grote afdelingen in Wognum, Heerhugowaard en Spierdijk. Na het failliet van de LTB-Handelsraad in 1922 schreef voorzitter Dekker aan bisschop Callier: ‘de onverschilligheid op het gebied van het RK verenigingsleven is zoo ontzettend, dat alles wat in betrekking staat met den LTB angstvallig ter zijde wordt geschoven. De oorzaak is dat de kapitaalkrachtige boeren en tuinders neutraal georganiseerd bleven.’ Vooral onder leiding van J. Groen uit Zuid-Scharwoude herstelde de LTB zich.

Verzet tegen stoomgeloof

De bloei van het katholieke leven kwam voor rekening van de eerste leerlingen van de katholieke lagere scholen. Zij organiseerden zich in de jaren twintig in fietsclubs om de Stille Omgang in Amsterdam te bezoeken. Daarnaast was de bedevaart naar Heiloo van belang. Verering was er voor Maria, onze Vrouwe ter Nood, en de kerkvader Willibrord. Het bezoekersaantal bereikte een hoogtepunt in het Mariajaar 1953.
Het dekenaat Wervershoof onderscheidde zich op buitengewone wijze. Tussen 1930 en 1950 meldden zich jaarlijks 56 jongeren aan bij een seminarie.

Jaren achtereen werd in Wognum de Rooms Katholieke Landdag gehouden. In 1916 kwamen er wel 2000 mensen op af, die luisterden naar bekende sprekers, zoals de Franciscaan Borromaeus de Greeve. Tijdens de bijeenkomst werd op het terrein van Thames Wit, tegenwoordig het kerkhof, ook de mens versterkt. (A.A.G. Smit, Wognum)

West-Frieslands
Oud en Nieuw (1964)
West-Friesland in stroomversnelling

Westfries Biografisch Woordenboek
Beek, Jetty van
(1912-1996)

Westfriese Gatenkaas
VII. Cultuurgeschiedenis

Westfries Biografisch Woordenboek
De Heer Kloots, Maarten
(1873-1943)