Bibliotheek » Ach Lieve Tijd - West-Friesland » Deel 5: Westfriezen en hun ziel en zaligheid » pagina 121

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun ziel en zaligheid

De Lutherse eredienst was in Nederland praktisch gelijk aan wat in de calvinistische kerken gebruikelijk was. Twee oude roomse gebruiken bleven tot 1800 in de Lutherse eredienst bestaan: de preek was gebonden aan een vaste cyclus van lezingen en bij het Avondmaal werd geen brood gebruikt maar ouwel. Medemblik had vanaf 1672 een Lutherse gemeente, die eigenlijk te klein was om op eigen benen te staan. Met steun van Amsterdam kon in 1859 een kerk aan de Westerhaven worden gebouwd. In de jaren zestig is de gemeente daar opgeheven.

De in 1877 afgebroken pastorie van Midwoud, hier geschilderd door T. Kuiper. Eeuwen eerder, in 1517, was Midwoud gespaard gebleven tijdens de plundertochten van Grote Pier, omdat de pastoor bereid was de plunderaars 150 gulden te betalen. (WFM)

Regels voor de joden

Als eerste joodse gemeenschap in de Nederlanden kregen de joden van Alkmaar in 1604 dezelfde burgerrechten als ieder ander. Voor het eerst was daarmee aan joden vrijheid van godsdienst gegarandeerd, zij het dat ze niet het recht kregen om een synagoge te bouwen. Dit vanwege precedenten ten opzichte van de katholieken. Het zou tot 1792 duren voordat een huis aan de Laat als synagoge werd ingericht.
Vooral rijke Portugese joden stonden in Alkmaar in hoog aanzien. Ze werden zelfs begraven in de Grote Kerk en tussen 1619 en 1649 werden de kerkklokken geluid als een familielid van Franciscus de Jode ter aarde werd besteld.
Slager was een geliefd beroep bij joden. De winkel van Meyer Israel liep zo goed, dat niet-joodse concurrenten van hem klaagden bij het stadsbestuur. Daar werd besloten dat Meyer Israel alleen nog vlees aan geloofsgenoten mocht verkopen. Toen hij zich vervolgens tot stadhouder prins Willem IV wendde, herstelde die hem direct in zijn rechten.

In 1926 kocht de missiecongregatie van Mill-Hill een boerderij met een stuk land aan de Berkhouterweg in Hoorn om er een internaat te bouwen voor de eerste vier leerjaren van een klein-seminarie. Het jaar daarvoor was de opleiding al met achttien leerlingen gestart in een leegstaand zustershuis aan De Ramen. Op 13 oktober 1927 werd de eerste steen gelegd van het nieuwe Bonifacius-missiehu is. Vervolgens poseerde het gezelschap in de achtertuin aan De Ramen. Sinds 1 april 1984 is het gebouw in gebruik bij het SOW. (AWG)

De Hoornse joden legden zich toe op de groothandel in zuidvruchten, zijde, wijnen en specerijen. Met de detailhandel mochten zij zich daar niet bezighouden. Toen Hoorn na 1650 sterk verarmde, trokken velen naar Amsterdam, waar ze oorspronkelijk vandaan kwamen. Vijftig jaar later kwamen er weer vele arme joden, die de vervolgingen in Duitsland en Polen ontvlucht waren. Zij bouwden met moeite een bestaan op. Pas na lang aarzelen gaf het Hoornse stadsbestuur in 1780 toestemming voor de bouw van een synagoge, gelegen aan de Italiaanse Zeedijk.

De kerk van Oudorp was kort na de missonering van Willibrord gesticht vanuit Heiloo. De huidige kerk dateert uit 1858. De kap dateert nog uit 1599. (C. Modder, Aartswoud)

Westfries Biografisch Woordenboek
Koomen, Piet
(1933-2016)

Vierkant 2015
Nummer 2 (Juli)

Westfries Biografisch Woordenboek
Moeskops, Jos
(1930-2005)

Stukkies uit Skroivendevort
2020 (nummer 4)