Bibliotheek » Ach Lieve Tijd - West-Friesland » Deel 5: Westfriezen en hun ziel en zaligheid » pagina 112

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun ziel en zaligheid

Dat was geen wonder aangezien de wederdoperij een typisch crisis- verschijnsel was en zich kenmerkte door een algemeen verzet tegen de geldende regels. En West-Friesland, waar het economische leven ingesteld was op een levendig marktverkeer, was in deze jaren zeer verarmd door een diepe economische depressie. Een godsdienstige beweging die hun de spoedige komst van het Godsrijk op aarde beloofde, leek de enige uitweg. Zij wezen de kinderdoop af en huldigden de volwassenendoop.

De 15de-eeuwse hervormde kerk van Lambertschaag heeft zoals zovele dorpskerken eeuwenlang tevens gediend als schooltje. De kerk had oorspronkelijk een stenen toren, die in 1740 werd vervangen door het huidige dakruitertje. (WFM)

Eerst kwam het geloof, dan pas de doop, zo stelden zij. Zij lieten zich dus ‘weder’ dopen. De belangstelling voor de ‘doperij’ was gewekt door Melchior Hofman, een bontwerker uit het Duitse Zwaben, die in 1530 naar Amsterdam was gekomen om aanhangers te winnen voor de nieuwe leer. In 1531 preekte hij in West-Friesland en vond hier een willig oor voor zijn radicale opvattingen. De wederdopers keerden zich tegen elke vorm van gezag. Volgens Hofman zou het Godsgericht plaatsvinden op Pasen 1534 en dan zouden de bezittende klassen verdelgd worden. In afwachting daarvan propageerde hij een vorm van communisme zoals dat naar zijn idee bestaan had in de christelijke oergemeente van Jerusalem.
Als een olievlek verspreidde zich de beweging. In Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, de Langedijk, Nieuwe Niedorp, Winkel, Barsingerhorn en Twisk werden velen voor de wederdoperij gewonnen.

Zware straffen

In Barsingerhorn werd de beweging geleid door Willem Wiggersz. Hoewel hij niet bekend stond als revolutionair, vreesde het Hof van Holland dat hij zijn groeiende aanhang niet in de hand kon houden.

De schoolmeester van Twisk was ook de koster van de kerk. In 1726 verdiende hij ƒ 150 per jaar voor het onderwijzen en ƒ 36 voor zijn kosterschap. Daarnaast mocht hij gratis in de kosterswoning wonen. Voor elk kind dat hij leerde lezen en spellen betaalden de ouders hem 1 stuiver per maand; voor elk kind, dat hij leerde rekenen ontving hij 6 stuivers en voor elk kind dat hij leerde zingen 8 stuivers. (G. Bakker-Bruyn, Venhuizen)

De plakkaten die op last van Karel V sinds 1520 tegen ketters waren uitgevaardigd, stelden zware straffen in het vooruitzicht voor ieder die er een afwijkende godsdienstige mening op na hield. In 1534 werd Willem Wiggersz uit Barsingerhorn opgesloten in het slot te Schagen en na acht dagen op het voorplein ‘met het sweert gerecht en onthoofd’. In Oude Niedorp werd de leider van de beweging, Gerrit Claessen, opgepakt en in Amsterdam gevangen gezet, waar hij eind 1534 werd terechtgesteld.

De dorpskern van Oude Niedorp, omstreeks 1800 op een aquarel van Hendrik Tavenier met links de hervormde Werenfriduskerk. In 1977 is de kerk verbrand; de ruïne is blijven staan en doet dienst al decor bij openluchtspelen. (RANH)

Stukkies uit Skroivendevort
2012 (nummer 2)

Westfries Biografisch Woordenboek
Groot, Pieter Dzn.
(1800-1882)

Vierkant 2011
Meubels in West-Friesland, Deel 2

Westfries Biografisch Woordenboek
Boots, Jan
(1912-2000)