Archivering » Ach Lieve Tijd » Deel 4: Westfriezen en hun steden » pagina 100

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun steden

De Breedstraat in 1920 gefotografeerd met zijn lindenbomen, Fröbelschool (links) en kinderhoofdjes. Nu staat links onder andere de aula. De Breedstraat is eind 1998 volledig heringericht, waarbij de meeste van de nog resterende linden behouden konden blijven.
(J. Struik, Medemblik)

Een complex van 34 arbeiderswoningen verrees aan de Venenlaan. Het kreeg al snel de naam ‘Het Rode Dorp’. In Schagen werden de eerste arbeiderswoningen pas in de jaren dertig gebouwd: zestien stuks, aan de Lauriestraat.

Gul raadslid redt poort

Door het grotendeels wegvallen van de scheepvaart richtten de Zuiderzeesteden zich in de vorige eeuw op andere bronnen van inkomsten. Vooral Hoorn wendde zich tot de landszijde en lonkte naar de bewoners van de omliggende dorpen. Op het platteland werd goed verdiend, dankzij de bloei van de agrarische sector in de tweede helft van de vorige eeuw. Bovendien kreeg Hoorn voor de wijde omtrek een belangrijke taak op het gebied van onderwijs en cultuur. Er werden scholen gebouwd en er kwamen theaters. De gaten in de stad werden langzamerhand opgevuld.

Hotel en café-restaurant Het Wapen van Medemblik aan de Oosterhaven was een logement waar het verenigingsleven van Medemblik tot grote bloei kwam. In het café, ook wel De Vennoot genoemd, vonden opvoeringen van de lokale toneel- en muziekvereniging plaats. Woensdagavond werd er de wekelijkse bijeenkomst van de Medemblikker sociëteit gehouden. (J. Struik, Medemblik)

Ook nieuwe vervoersmogelijkheden vanaf 1880 via het spoor gaven de steden een nieuwe impuls. Op veel plaatsen werd het vervoer over land belangrijker dan dat over het water. Veel stadsgrachten werden gedempt om bredere wegen te krijgen. In Medemblik waren rond 1900 bijna alle grachten verdwenen. Als enige bleef over het Achterom. In Schagen bleef zelfs geen enkele gracht open. Door demping van het water tussen de Hoge en Lage Zijde konden daar, op de Gedempte Gracht, belangrijke markten worden gehouden. In Enkhuizen bleven juist veel grachten open, vooral in het gebied waar veel boerderijen stonden. Voor de boeren was het vervoer van het vee en landbouwproducten over het water nog belangrijk.
In Enkhuizen en Medemblik werden tevens enkele havens gedempt. In Hoorn daarentegen werd in 1912 de Vluchthaven aangelegd. De haven was niet bestemd voor de watersport, zoals nu, maar voor de vissersvloot die toen nog flink van omvang was.
De vestingwerken rond de steden hadden in de vorige eeuw hun verdedigingstaak verloren en werden geslecht. Veel stadspoorten werden het slachtoffer van de slopershamer.

Bezoekers in Schagen konden op veel plekken hun natje en droogje halen. De meeste cafés trof men aan op de Markt, maar er waren ook tapperijen op de Gedempte Gracht, de Molenstraat en de Nieuwe Laagzij, die aan het einde van de 19de eeuw is gedempt.
(N. Dekker-Loer, Schagen)