Archivering » Ach Lieve Tijd » Deel 4: Westfriezen en hun steden » pagina 93

Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun steden

Tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog stond aan de Dam te Medemblik het 16de-eeuws stadhuis zoals op dit schilderij van een onbekende schilder. Het werd echter te klein en aan architect Kropholler werd de opdracht gegeven om een nieuw stadhuis te ontwerpen. (OVM)

Ook in Medemblik vond het Burgerweeshuis een plek in het klooster.
Rond 1600 ontstonden steeds meer openbare gebouwen in de stad, zoals raadhuizen en waaggebouwen. Alkmaar richtte de kapel van het voormalige Heilige Geesthuis in als waaggebouw. Rondom de waag ontstond de kaasmarkt, die gedurende enkele eeuwen een belangrijke regionale functie vervulde. De raadhuizen waren vaak op het centrale plein van de stad te vinden, zoals de Dam in Medemblik en de Rode Steen in Hoorn. Aan de Rode Steen stond ook het gebouw van het overkoepelende bestuurscollege, de Gecommitteerde Raden van Westfriesland en het Noorderkwartier. In Enkhuizen domineerde vanaf 1688 het monumentale natuurstenen stadhuis de Breedstraat. Het gebouw stak in monumentaliteit met kop en schouders uit boven de stadhuizen van de andere Westfriese steden.

Aan de Dijk van Enkhuizen stonden in de 17de eeuw een aantal brouwerijen, zoals De Witte Hulck en De Vijfhoek. Bij opgravingen zijn waterkelders teruggevonden. Zuiver zoet water was voor brouwers een onmisbare grondstof. Dat vond men dan ook niet in de haven van Enkhuizen, maar het moest worden aangevoerd. Aquarel van Pieter A. Schippers. (ZZM)

Gedurende twee eeuwen, van begin 1600 tot tegen 1800, namen de gebouwen van de Verenigde Oostindische Compagnie, de VOC, een belangrijke plaats in Hoorn en Enkhuizen in. In de Muntstraat in Hoorn ontstond het administratieve centrum; aan de huidige Pakhuisstraat stonden de pakhuizen. In Enkhuizen stond het VOC-gebouw aan de Wierdijk. ‘Hoorn’ en ‘Enkhuizen’ waren twee van de zes zogeheten kamers (afdelingen) van de VOC. Beide steden hadden ook een kamer in de Noordse Compagnie, die in 1614 het monopolie op de walvisjacht kreeg. Ook bij de Noordse Compagnie viel Medemblik dus buiten de boot, hoewel Medemblikkers wel ter walvisvaart trokken. In 1683 telde de stad zes walvisvaarders, waaronder ‘De Vader’ met commandeur Jacob Lakeman en ‘De Haering’ met commandeur Jacob Hardebil. Beide commandeurs woonden in Medemblik.

Tuinen voor de rijken

Iedere stad had dure en goedkope straten. In veel gevallen waren de deftige straten ook de oudste straten van een stad. In Medemblik stonden de grote huizen aan de Westerhaven.

De Waag te Enkhuizen dateert uit 1559. Op de gevel staat daarom onder meer het wapen van de koning van Spanje, Filips II, de toenmalige Heer der Nederlanden. In het gebouw was ook het chirurgijnsgilde gevestigd. Het gebouw, hier op een aquarel uit 1901 van Tymon Meyer, deed tot in de 20ste eeuw dienst. (ZZM)