Restanten zichtbaar gemaakt na opgraving
In een stille bocht van de Omringdijk tussen Eenigenburg en Krabbendam bevindt zich een stuk grond dat plaatselijke bekend is als de ‘Nieuwe Deuren’. Aan het eind van een doodlopende weg ligt midden in het land een opvallend vierkant terrein.
Wie het weggetje oploopt, staat plotseling voor een slotgracht en de opgemetselde funderingen van een middeleeuwse burcht.
De fundamenten van kasteel Nuwendoorn, gelegen onder aan de Westfriesedijk nabij Eenigenburg, zijn volledig zichtbaar gemaakt. (Foto TM)
Kunstenaarsimpressie van de plattegrond en gedeeltelijke opstand van kasteel Nuwendoorn. Tekening van het informatiebord bij het kasteel. (Foto TM)
Landbouwer Biersteker was in de zomer van 1948 op zijn grond in de Nieuwe Deuren aan het werk. Telkens weer stuitte hij op grote brokken steen. De grond zat er vol mee. Biersteker liet enkele kloeke bakstenen zien aan twee amateurarcheologen. Die wisten onmiddellijk dat het zogenoemde kloostermoppen betrof, zoals die in de Middeleeuwen voornamelijk in Friesland werden gemaakt.
De beide mannen begonnen links en rechts te spitten en vonden nog veel meer stukken en brokken. Weldra werd duidelijk dat de restanten waren gevonden van het sinds lang verdwenen kasteel Nuwendoorn. De wonderlijke naam Nieuwe Deuren werd ook direct duidelijk: dat moest een verbastering zijn van Nuwendoorn.
Floris V
Graaf Floris V nam in de 13de eeuw het initiatief tot de bouw van het Huis te Nuwendoorn, dat volgens Melis Stoke de ‘beste’ was van de vijf dwangburchten rondom West-Friesland. Het kasteel diende ter bescherming van een door de graaf aangelegde dam in het riviertje de Rekere.
De functie van kastelein op zo'n kasteel was een goed betaalde erebaan. De Nuwendoorn had een bezetting van zo'n vijftien soldaten en dan was er nog het gezin en het personeel van de kastelein. De eerste kasteelheer was Jan van Pollanen, een edelman die regelmatig aan het grafelijk hof vertoefde en onder meer eigenaar was van de heerlijkheid Breda. Na hem volgde onder meer Jan van Egmond, een Noord-Hollandse grootgrondbezitter.
In de kronieken en grafelijke rekeningen is te vinden hoe het kasteel werd onderhouden en uitgebreid. Maar vanaf 1367 komt de Nuwendoorn daar niet meer in voor. Kennelijk was het kasteel niet meer van belang voor de graven. Eerder was het was zwaar gehavend door de aanvallen van de West-Friezen na de dood van Floris V, maar voordat de eerste kastelein zijn intrek nam, was het weer geheel herbouwd.
Het is mogelijk dat overstromingen de Nuwendoorn ernstig hebben aangetast.
Tot het jaar 1700 werd er af en toe melding gemaakt van het Huis te Nuwendoorn of de restanten daarvan. Nog in de 19de eeuw was er sprake van stenen resten die in de akkers werden gevonden.
De overkapping van de put werd in de jaren zestig van de vorige eeuw al gerealiseerd op initiatief van het Westfries Genootschap. De overkapping is sterk vervallen en toe aan restauratie, maar niettemin een fraai beeldelement op iedere foto. (Foto TM)
Opgraving
Na het spitten van de twee amateurarcheologen werd de grond weer gelijk gemaakt zodat boer Biersteker voort kon met zijn werk. Pas in 1960 begon een grootscheepse opgraving. Het resultaat was verrassend. Het bleek dat er sprake was geweest van een burcht en een voorburcht, beide omringd door grachten.
Vanaf de voorburcht kwam men via een valbrug en de toegangs poort op het binnenplein van het hoofdgebouw. Met rondom muren en langs één zijde het woongedeelte. Op de hoek stond een grote vierkante toren. Uit de vroegere grachten kwamen tal van vondsten tevoorschijn, vooral op de plekken waar ooit de privaten loosden. Men had immers de gewoonte om gebroken aardewerk of afgeschreven huisraad eenvoudigweg in het privaat te kieperen waarna het in de gracht plonsde.
Gezicht op de fundamenten en overkapte waterput van Nuwendoorn met de Westfriesedijk op de achtergrond. (Foto TM)
Wat er van de funderingen werd teruggevonden, is schoongemaakt en hersteld, de grachten zijn uitgediept. De bezoeker kan zich met een beetje fantasie voorstellen hoe het kasteel er uit heeft gezien. De vogels, de bloemen en de stilte zijn in deze stille bocht van de Omringdijk nog net als in de tijd van Floris V.
Nuwendoorn met het poortje naar de binnenplaats. (Foto TM)
